Brodiea

Brodiaea californica ssp. leptandra

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

Brodiea

Nazwa systematyczna

Brodiaea Sm.
Trans. Linn. Soc. London 10: 2. 22-26 Feb 1810^[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Brodiea (Brodiaea Sm.) – rodzaj roślin cebulowych z rodziny szparagowatych. Do rodzaju należy 17 gatunków^[4] występujących w zachodniej części Ameryki Północnej, od Kanady do północno-zachodnich wybrzeży Meksyku^[5]^[6].

Morfologia

Byliny posiadające małe bulwy pędowe^[5]. Liście odziomkowe w liczbie od 1 do 6, równowąskie^[6]. Kwitną przeważnie późną wiosną, a ich liście obumierają po przekwitnięciu^[5]. Gwiazdkowate kwiaty zebrane są w baldach na szczycie bezlistnego pędu kwiatowego (głąbika). Osiągają wysokość do 75 cm.

Systematyka

W przeszłości dwojako definiowano ujęcie taksonomiczne tego rodzaju. Część taksonomów wyróżniała trzy mniejsze rodzaje Brodiaea, Triteleia i Dichelostemma, inni uznawali jeden rodzaj Brodiaea s.l. z trzema podrodzajami. Analizy filogenetyczne oparte na badaniach molekularnych, anatomicznych oraz z zakresu biologii rozwoju dowiodły, że żadne z tych rozwiązań nie jest dobre. Okazało się, że rodzaj Triteleia jest siostrzany dla rodzaju Bloomeria, a Brodiaea jest blisko spokrewniona z Dichelostemma. Te dwa rodzaje tworzą wspólny klad przy czym siostrzanym taksonem dla obu rodzajów jest heksaploidalny gatunek Dichelostemma capitatum. Badania dowiodły także, że sekcje wyróżniane w obrębie rodzaju Brodiaea wymagają rewizji ponieważ nie tworzą grup monofiletycznych^[6].

Pozycja i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016

Rodzaj należy do podrodziny Brodiaeoideae, rodziny szparagowatych Asparagaceae, rzędu szparagowców Asparagales w obrębie kladu jednoliściennych^[2].

Wykaz gatunków^[4]^[7]

Brodiaea appendiculata Hoover
Brodiaea californica Lindl. ex Lem. – brodiea wielkokwiatowa
Brodiaea coronaria (Salisb.) Jeps. – brodiea wieńcowa
Brodiaea elegans Hoover – brodiea wytworna
Brodiaea filifolia S.Watson
Brodiaea insignis (Jeps.) Niehaus
Brodiaea jolonensis Eastw.
Brodiaea kinkiensis Niehaus
Brodiaea matsonii R.E.Preston
Brodiaea minor (Benth.) S.Watson – brodiea mała
Brodiaea nana Hoover
Brodiaea orcuttii (Greene) Baker
Brodiaea pallida Hoover
Brodiaea santarosae T.J.Chester, W.P.Armstr. & Madore
Brodiaea sierrae R.E.Preston
Brodiaea stellaris S.Watson
Brodiaea terrestris Kellogg – brodiea niska

Zastosowanie

Rośliny ozdobne. Są łatwe w uprawie, jednak nie są w pełni wytrzymałe na mróz i na zimę muszą być okryte^[5]. Wymagają gleby żyznej i przepuszczalnej oraz słonecznego stanowiska. Można je rozmnażać z nasion lub przez podział kęp zaraz po przekwitnieniu^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-10-10] (ang.).
↑ J.E. Smith. Characters of a new Liliaceous Genus called Brodicea. „Transactions of the Linnean Society of London”. 10, s. 2, 1811. (łac. • ang.).
↑ ^a ^b Brodiaea Sm.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-03-16].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c J. Chris Pires: Brodiaea. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2010-10-11]. (ang.).
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 17. ISBN 978-83-925110-5-2.