Bronisław Ferdynand Trentowski

Data i miejsce urodzenia

21 stycznia 1808
Opole (powiat parczewski)

Data i miejsce śmierci

16 czerwca 1869
Fryburg Bryzgowijski

Zawód, zajęcie

filozof, pedagog

Multimedia w Wikimedia Commons

Zobacz kolekcję cytatów Bronisława Trentowskiego w Wikicytatach

Bronisław Ferdynand Trentowski (ur. 21 stycznia 1808 we wsi Opole, zm. 16 czerwca 1869 we Fryburgu Bryzgowijskim^[1]) – polski filozof, pedagog, mesjanista i wolnomularz.

Życiorys

Urodził się jako Bronisław Ferdynand Trętowski - syn Leona Trętowskiego i Marii z Karskich Trętowskiej^[1]. Miał czterech braci: Juliana, Konstantego, Józefa i Antoniego, oraz trzy siostry: Joannę, Domicelę i Małgorzatę. Był wychowankiem Kolegium Pijarów w Łukowie, jego nauczycielem był m.in. ks. Kazimierz Aleksander Pułaski^[2]. W latach 1825-1828 studiował na Wydziale Nauk i Sztuk Pięknych oraz Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego, ale tylko na tym pierwszym przystąpił do egzaminu końcowego. Egzamin zdał z wynikiem celującym - tytuł magistra filologii uzyskał w dniu 14 sierpnia 1828 r^[1].

Po klęsce powstania listopadowego, w którym brał udział w kilkunastu bitwach (m.in. pod Grochowem i Ostrołęką^[1]), przebywał na emigracji w Niemczech. Tam w roku 1833 zmienił pisownię swojego nazwiska z Trętowski na Trentowski^[1]. W Niemczech powstało też jedno z najważniejszych dzieł jego życia pt. Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży. Pierwsze wydanie tego dwutomowego dzieła ukazało się w 1842. Jako pierwszy autor w języku polskim w książce Stosunek filozofii do cybernetyki, czyli sztuki rządzenia narodem z 1843, użył terminu cybernetyka. W latach 1847-1848 opracował pracę pt. Wiara słowiańska, czyli etyka piastująca wszechświat, gdzie utrzymywał, że bogowie słowiańscy są postacią tego samego Boga, którego czczą chrześcijanie.

Twórca koncepcji filozoficznej zwanej różnojednią: świat materialny - świat rozumu (rozum to całokształt wiedzy uzyskanej za pomocą zmysłów); wiedza o świecie duchowym pochodzi od umysłu (spekulacja); rzeczywisty świat (Boski) dostępny jest jedynie umysłowi. Mysł to osobna kategoria poznawcza stanowiąca syntezę (różnojednię) rozumu i umysłu^[3].

Rodzina

22 lutego 1838 r. zawarł związek małżeński z Niemką Karoliną Humborger (1802 - 10 XI 1880) w kościele protestanckim we Fryburgu Bryzgowijskim. Para doczekała się trójki dzieci, ale tylko najmłodsze z nich - córka Olimpia Flora (ur. 5 maja 1842) - dożyło dorosłości. Olimpia wyszła za mąż za Polaka Emila Butkiewicza w dniu 18 sierpnia 1864 r. Wiosną 1865 r. wyjechała z nim do Kaczanowa na Litwie^[1].

Trentowski przyjaźnił się z Zygmuntem Krasińskim - od roku 1846 do śmierci Krasińskiego. Poeta wspierał finansowo filozofa^[1]. Bronisław Trentowski zmarł 16 czerwca 1869 r. we Fryburgu Bryzgowijskim i trzy dni później został pochowany na miejscowym cmentarzu.

Niektóre dzieła

Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży, 1842
- Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1970
Stosunek filozofii do cybernetyki, czyli sztuki rządzenia narodem, 1843
Myślini, czyli Całokształt logiki narodowej, 1844
Wizerunki duszy narodowej z końca ostatniego stulecia, 1847
Wiara słowiańska, czyli etyka piastująca wszechświat, 1847/1848
Die Freimaurerei in ihrem Wesen und Unwesen, 1873
Panteon wiedzy ludzkiéj lub Pantologia, encyklopedya wszech nauk i umiejętności, propedeutyka powszechna i wielki system filozofii, 1873

Upamiętnienie

Na jego cześć nazwano ulicę w bydgoskim Miedzyniu, wrocławskim Oporowie, a także w Szczecinie, Świnoujściu, Przemyślu, Pile i na warszawskim Żoliborzu. Ulicę w Przemyślu nosząca nazwę Bronisława Ferdynanda Trentowskiego, 15 czerwca 2013 przemianowano na ulicę Heidi Wernerus-Neumann^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Dziedzictwo Bronisława Ferdynanda Trentowskiego. W 150-lecie śmierci Filozofa., Łódź 2019 .
↑ https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1913-t12-n1_4/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1913-t12-n1_4-s282-299/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1913-t12-n1_4-s282-299.pdf
↑ Trentowski Bronisław Ferdynand – filozof i teozof, jeden z czołowych przedstawicieli polskiej filozofii narodowej lat 40 –tych XIX wieku [online], ptta.pl [dostęp 2024-04-27] .
↑ Przemysl.pl: Jubileusz 20 lat współpracy Przemyśla z Paderborn. [dostęp 2013-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-15)].

Linki zewnętrzne

Niektóre dzieła B. Trentowskiego w formie kopii cyfrowej dostępne w zasobach Federacji Bibliotek Cyfrowych
Andrzej Nowicki, Bronisław Trentowski (1808-1869) w niemieckich tygodnikach masońskich z lat 1862-1865, www.wolnomularstwo.pl, dostęp od dn. 25 III 2007 r.
A. Nowicki, Die Freimaurerei. O książce B. Trentowskiego, www.wolnomularstwo.pl, dostęp od dn. 14 X 2005 r.
A. Nowicki, Trentowski o mesjanistach, socjalistach, komunistach, ateistach i masonach, czyli o tych, którzy chcą zmieniać świat, "Sofia", nr 7, 2007 r.
Towarzystwo Pedagogiki Filozoficznej im. Bronisława F. Trentowskiego

Kontrola autorytatywna (osoba):