Bronisław Rudzki
| Data i miejsce urodzenia | 1837 |
|---|---|
| Data śmierci | 1863 |
Bronisław Rudzki (ur. 1837 w Warszawie, zm. 1863) – naczelnik wojenny województwa kaliskiego[1] w powstaniu styczniowym.
Syn Leonarda i Franciszki z Nowodworskich. Właściciel Żelazowej Woli.
Ukończył 7 klas w Instytucie Szlacheckim, a następnie podjął pracę przy dyrektorze Komisji Sprawiedliwości hr. Fryderyku Skarbku. Porzucił jednak karierę administracyjną i wstąpił do Elizabet-grodzkiego pułku huzarów im. Wielkiej Księżny Olgi Mikołajewny. 4 kwietnia 1859 został podporucznikiem, a 2 czerwca tego roku porucznikiem. W 1860 wystąpił z wojska w randze kapitana i od tego czasu przebywał w Warszawie lub we wsi Ruszki w powiecie sochaczewskim.
Centralny Komitet Narodowy wyznaczył go na organizatora powstania w województwie kaliskim. Przystąpił z pełnym zaangażowaniem do wykonania tego zadania. To jemu zawdzięczał ppłk Pini, że tylko w kilka tygodni 1863 mógł powołać pod broń dwa pułki ułanów, tworzące brygadę dowodzoną przez gen. Edmunda Taczanowskiego. Rudzki opracował szczegółowy plan walki, przewidział konieczność dezorganizacji komunikacji pomiędzy miastami i wskazał sposoby łączności z Poznańskiem, gdzie były składy broni, amunicji i miejsca formowania oddziałów powstańczych.
Niestety, nie udało się wszystkich planów zrealizować. Płk Bronisław Rudzki w dniu 5 marca 1863 przybył do Gruszczyc, gdzie we dworze było zwołane zgromadzenie szlachty, którą zamierzał pozyskać dla idei powstania. Wtajemniczony w to przedsięwzięcie właściciel Morawek k. Błaszek, szlachcic Bogatko, dawny kapitan armii rosyjskiej, doniósł o tym zebraniu żandarmerii kaliskiej. W efekcie dwór został otoczony przez oddział huzarów pod dowództwem mjra Bergana. Aresztowano wszystkich uczestników zebrania. Rudzki, przewidując jaki go los czeka, zastrzelił się. Inni zgromadzeni przekonali Rosjan, że nie wiedzieli w jakim celu ich poproszono na to zebranie i zostali zwolnieni. Bronisław Rudzki został pochowany na miejscowym cmentarzu. Jego grób przetrwał, znajduje się przy głównej alejce cmentarza w Gruszczycach, jest ozdobiony nagrobkiem z tablicą. Bogatko wyjechał w głąb Rosji, Rosjanie sprzedali jego majątek i przesłali mu pieniądze.
Bibliografia
- Oxiński J., Wspomnienia z powstania styczniowego 1863–64 r., Warszawa 1865
- Ruszkowski A., Ci, którzy dowodzili... (w 1863–64 r.), cz. III, [w:] "Na Sieradzkich Szlakach", nr 2/14/1989, s. 9–21
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 8.
Kontrola autorytatywna (osoba):
