Bronisław Wojciech Linke

Bronisław Wojciech Linke

Bronisław Wojciech Linke (1939)
Data i miejsce urodzenia	23 kwietnia 1906 Dorpat
Data i miejsce śmierci	6 października 1962 Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie
Dziedzina sztuki	sztuki plastyczne
Ważne dzieła
Autobus (1959–1961)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Bronisław Wojciech Linke (ur. 23 kwietnia 1906 w Dorpacie, zm. 6 października 1962 w Warszawie) – polski malarz, rysownik i grafik, tworzący kompozycje o tematykach politycznej i społecznej; członek ugrupowania artystycznego Loża Wolnomalarska.

Życiorys

Urodził się w rodzinie notariusza Juliusza Ferdynanda i Marii ze Starorypińskich. Uczył się w polskim gimnazjum w Rydze. W 1919 rodzina Linkego została repatriowana do kraju i zamieszkała w Kaliszu, gdzie ukończył gimnazjum. Podjął pracę zarobkową w Toruniu jako robotnik w fabryce mebli „Polameryka”, później w tartaku Teuffla oraz jako przyuczający się praktykant w Toruńskich Zakładach Graficznych „Sztuka”. W latach 1922–1923 odbył studia rysunkowe w Państwowej Szkole Przemysłu Artystycznego w Bydgoszczy. Następnie studiował w latach 1924–1926 w Szkole Przemysłu Artystycznego w Krakowie, a w 1926–1931 w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, pod kierownictwem cenionego malarza Tadeusza Pruszkowskiego. Należał do Loży Wolnomalarskiej i po wojnie do grupy „Powiśle”.

Jako grafik debiutował na łamach „Szpilek” w 1936 r., ponadto współpracował jako rysownik z „Czarno na Białem”, „Dziennikiem Ludowym”, „Nowym Życiem”, „Sygnałami”, „Tygodnikiem Robotnika”, a po II wojnie światowej z „Polityką” i „Trybuną Ludu”.

Był artystą pracującym cyklami. Jego najwcześniejszy cykl rysunków nosi tytuł „Wojna” (z lat 1931–1932), a następny „Miasto” (z lat 1931–1935).

Przyjaźnił się ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem, z którym odbył podróż na Śląsk. Efektem podróży był cykl trzydziestu prac zatytułowany Śląsk. W maju 1938 roku wystawa tego cyklu w Instytucie Propagandy Sztuki została zamknięta przez władze z powodu jej potencjalnej szkodliwości społecznej^[1].

Po wybuchu II wojny światowej zmuszony był do wyjazdu z drugą żoną Anną i jej rodzicami do Lwowa, w obawie przed represjami Niemców za karykatury Adolfa Hitlera, które rysował do prasy. W 1942 roku został zesłany do Orska na Uralu, skąd do Polski udało mu się wrócić w 1946 r.

Po powrocie do Warszawy namalował swój najsłynniejszy cykl obrazów „Kamienie krzyczą” (1946–1956). Była to przerażająca wizja ruin stolicy po powstaniu w getcie warszawskim i po powstaniu warszawskim^[2]. Reprodukcje prac z tego cyklu zostały w 1959 r. wydane w albumie Kamienie krzyczą ze wstępem Marii Dąbrowskiej.

W okresie powojennym rzadko wystawiał swoje dzieła, ponieważ jego sztuka nie odpowiadała kanonom socrealizmu.

Dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy (od 1928) z Haliną Marią ze Skarżyńskich^[3], drugą żoną była Anna Maria z Zajdenmanów (1916–1989)^[4].

Zmarł w Warszawie, spoczywa na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A4-2-3)^[4].

Twórczość

Twórczość Linkego bywa określana jako realizm metaforyczny. Istotą jego sztuki jest wizualizacja, czyli obrazowanie metafor literackich. Kompozycja jego obrazów, a także sposób konstruowania cyklów, mają wybitnie narracyjny charakter.

Większość jego prac to prace na papierze. Artysta łączył akwarelę, gwasz, kredki, ołówek i tusz, często drapał i wycierał powierzchnię papieru, stosował collage.

Najbardziej znanym (zarazem jednym z ostatnich) dziełem artysty jest obraz Autobus^[5], nawiązujący w swej wymowie do dramatu Stanisława Wyspiańskiego Wesele. Podobnie jak bohaterowie Wesela tak i osoby z obrazu są niewolnikami stojącymi na przeszkodzie do własnego wyzwolenia. Obrazowi poświęcił piosenkę Czerwony autobus^[6] w 1981 r. poeta Jacek Kaczmarski (inspirowany obrazem Linkego jest także inny wiersz Kaczmarskiego, Kanapka z człowiekiem^[7]). Innym znanym obrazem Linkego jest Modlitwa zamordowanych z 1942 r.

W 1991 r. ukazał się film dokumentalny Bronisława Linkego opisywanie świata w reżyserii Grzegorza Dubowskiego.

Sztuka artysty wywarła wpływ m.in. na twórczość Zdzisława Beksińskiego^[8].

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)^[9]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• http://artyzm.com/artysta.php?id=559
• https://web.archive.org/web/20101121054318/http://webart.omikron.com.pl/paint/authors/link_br/index.htm
• https://web.archive.org/web/20160305051805/http://www.muzeumkarykatury.pl/artysci/artysci_xx_windows/linke.html
• Obraz Autobus oraz piosenka Czerwony autobus Jacka Kaczmarskiego. poema.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-22)].
• Obraz Modlitwa zamordowanych. zwoje-scrolls.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
• Bronisława Linkego opisanie świata w bazie filmpolski.pl – film dokumentalny