C.K. Stead

C.K. Stead

Imię i nazwisko	Christian Karlson Stead
Data i miejsce urodzenia	17 października 1932 Auckland, Nowa Zelandia
Narodowość	nowozelandzka
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Ważne dzieła
Smith’s Dream
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Christian Karlson „Karl” Stead (ur. 17 października 1932 w Auckland) – nowozelandzki pisarz, poeta, eseista, krytyk literacki, profesor angielskiego Uniwersytetu Auckland^[1]. Otrzymał wiele prestiżowych nagród i stypendiów, w tym Creative New Zealand Michael Writers’ Fellowship w 2005 roku. Odznaczony został Orderem Imperium Brytyjskiego oraz Orderem Nowej Zelandii. Najbardziej znany ze swojej powieści z okresu wojny wietnamskiej, Smith’s Dream, na podstawie której nakręcony został w 1977 film Śpiące psy^[2].

Życiorys

Christian Karlson Stead, nazywany przez przyjaciół „Karl”, urodził się w Auckland, na Północnej Wyspie Nowej Zelandii jako syn Jamesa Waltera i Olive Ethel Stead. Ojciec był księgowym i działaczem Partii Pracy, matka nauczycielką muzyki. Nadane mu imiona wskazują na szwedzkie pochodzenie, wychowany był jednak na Brytyjczyka, jako nowozelandzki obywatel kolonii angielskiej^[3]. We wczesnej młodości zafascynowała go twórczość Scotta, Fieldinga, Keatsa i Wordswortha. Odkryty wtedy Dickens pozostał jednym z jego ulubionych pisarzy, do którego często wracał^[3].

8 stycznia 1955 ożenił się z Kathleen Elizabeth Roberts, z którą ma troje dzieci: Olivera Williama, Charlotte Mary i Margaret Hermione^[4]. W tym samym roku uzyskał tytuł magistra na Uniwersytecie Aucland. W nowozelandzkich kręgach literackich zaistniał w połowie lat 50., gdy jako aspirujący poeta został protegowanym znanego pisarza Franka Sargesona i poety Allena Curnowa^[2].

Praca naukowa i redakcyjna

zTwórczość Steada została ograniczona od połowy lat 50. do końca lat 70. W tym czasie skupił się na zdobywaniu kwalifikacji akademickich oraz nad wymogami pedagogicznymi. W ciągu ośmiu lat z wykładowcy języka angielskiego na Uniwersytecie Auckland stał się profesorem na Uniwersytecie w Bristolu^[1]. W 1964 wydał The New Poetic – studium modernizmu, w oparciu o własną pracę doktorską, która sprzedała się w nakładzie ponad 100 tys. egzemplarzy. Redagował drugą serię nowozelandzkich opowiadań New Zealand Short Stories i Letters and Journals of Katherine Mansfield: A Selection, zbiór krytycznych esejów Measure for Measure oraz Collected Stories of Maurice Duggan^[2]. W 1986 wydał książkę o poezji modernistycznej Pound, Yeats, Eliot and the Modernist Movement^[1].

Przez całą swoją karierę akademicką Stead był aktywnym krytykiem literatury nowozelandzkiej. Jego prace z tego okresu zostały wydane w 1981, w książce In the Glass Case: Essays on New Zealand Literature. W 1989 opublikował eseje o pisarzach brytyjskich, amerykańskich, australijskich i nowozelandzkich w Answering to the Language^[1][2].

Praca naukowa Steada i jego twórcze pisanie często kolidowały ze sobą, ale też wzajemnie się wzbogacały. Krytykę literacką pisał w sposób dostępny, bez zbędnego teoretyzowana, co zyskało mu szerokie grono czytelników. W charakterystyczny dla siebie sposób wyrażał punkt widzenia praktykującego w odniesieniu do na innych praktykujących.

Praca literacka

W latach 50. i 60. twórczość literacka Steada była mocno ograniczona karierą akademicką. Jego reputacja jako pisarza zależała od stosunkowo niewielu wierszy i garstki opowiadań, które jednak były powszechnie cenione. Poemat Pictures in a Gallery Undersea w ostatniej chwili został włączony do redagowanej w 1960 przez Alana Curnowa Penguin Book of New Zealand Verse i został wybrany przez czytelników „Landfall” jako najlepszy wiersz w ciągu ostatnich piętnastu lat publikacji tego czasopisma^[1][2].

Dopiero w 1964 roku pojawił się jego pierwszy tom wierszy Whether the Will is Free, a kolejny Crossing the Bar dopiero po ośmiu latach. W 1972 wydano też pierwszą powieść Steada, Smith’s Dream, zainspirowaną udziałem w ruchu protestacyjnym przeciwko wojnie w Wietnamie^[3]. Kolejne lata zaowocowały dwoma tomami wierszy, w których eksperymentował z otwartą formą, białym wierszem, kompozycją dziennika, obszernym cytatem. Siedemnaście lat od wydania pierwszej powieści, w 1981, opublikował prozę w postaci zbioru opowiadań Five for the Symbol^[1].

W 1986 przeszedł na wcześniejszą emeryturę i po sukcesie drugiej swojej powieści, opartej na własnej autobiografii, All Visitors Ashore, wydanej dwa lata wcześniej, postanowił skupić się na tej formie literackiej^[1][2].

W latach 1972–1975 był przewodniczącym Chair of New Zealand Literary Fund Advisory Committee, zaś w latach 1989–1991 przewodniczącym New Zealand Authors’ Fund Committee.

8 sierpnia 2017 National Library of New Zealand wydała limitowany tom wierszy Steada pt. In the mirror, and dancing z ilustracjami nowozelandzkiego artysty Douglasa MacDiarmida. Książka została ręcznie wytłoczona^[5].

Nagrody i wyróżnienia

• 1955: Poetry Awards Incorporated Prize (USA)
• 1972: Katherine Mansfield Menton Fellowship
• 1995: Fellow of the Royal Society of Literature
• 2009: Montana Prize
• 2010: Sunday Times Short Story Award (UK)
• 2011: Prime Minister’s Award for fiction

New Zealand Book Awards

• 1972: Goodman Fielder Wattie Book Awards
• 1976: New Zealand Book Awards Poetry
• 1985: New Zealand Book Awards Fiction
• 1995: New Zealand Book Awards Fiction
• 2009: Montana New Zealand Book Awards Reference & Anthology

Twórczość

Tomiki wierszy

• Whether the Will is Free: Poems 1954–62 (1964)
• Crossing the Bar (1972)
• Quesada: Poems 1972–74 (1975)
• Walking Westward (1979)
• Geographies (1982)
• Poems of a Decade (1983)
• Paris: A poem (1984)
• Between (1988)
• Voices (1990)
• Straw into Gold: New and selected poems (1997)
• Dog (2002)
• King’s Lynn and the Pacific (2003)
• The Red Tram (2004)
• The Black River (2007)

Powieści

• Smith’s Dream (1971)
• All Visitors Ashore (1984)
• The Death of the Body (1986)
• Sister Hollywood (1989)
• The End of the Century at the End of the World (1992)
• The Singing Whakapapa (1994)
• Villa Vittoria (1997)
• Mansfield (2004)
• The Blind Blonde with Candles in Her Hair (1998)
• Talking About O’Dwyer (1999)
• The Right Thing (2000)
• The Writer at Work: Essays (2000)
• The Secret History of Modernism (2001)
• Mansfield, Vintage (2004)
• My Name Was Judas (2006)
• Book Self: Essays (2008)
• South West of Eden (A Memoir, 1932–1956, 2009)
• Ischaemia (2010)
• Risk (2012)
• In the mirror, and dancing (2017)

Opowiadania

• Five for the Symbol (1981)

Krytyka literacka

• The New Poetic (1964)
• In the Glass Case: Essays on New Zealand literature (1981)
• Pound, Yeats, Eliot and the Modernist Movement (1986)
• Answering to the Language: Essays on modern writers (1989)
• The Writer at Work (2000)
• Kin of Place: Essays on 20 New Zealand writers (2002)

Redakcja

• Shakespeare: Measure for Measure (1971, 1977)
• World’s Classics: New Zealand Short Stories, 2nd series (1975)
• Letters and Journals of Katherine Mansfield, Allen Lane (1977)
• Collected Stories of Maurice Duggan, Oxford University Press (1981)
• The New Gramophone Room: Poetry and Fiction, University of Auckland (1985)
• Faber Book of Contemporary South Pacific Stories, Faber (1993)
• Katherine Mansfield’s Letters and Journals: A Selection, Vintage (2004)

Ekranizacje

• Smith’s Dream – na podstawie powieści nakręcono w 1977 film Śpiące psy w reżyserii Rogera Donaldsona
• A Fitting Tribute – nowela została zekranizowana w 1987 na potrzeby telewizji przez Hibiscus Films

Przypisy

Linki zewnętrzne

• https://web.archive.org/web/20120430053053/http://www.mansfieldprize.org/
• http://www.thearts.co.nz
• http://www.bookcouncil.org.nz
• http://www.nzbookawards.nz
• http://www.britannica.com