Centauromachia

Piero di Cosimo: Walka między Lapitami a centaurami (około 1500–1515) w zbiorach National Gallery w Londynie
Piero di Cosimo: Walka między Lapitami a centaurami (około 1500–1515) w zbiorach National Gallery w Londynie

Centauromachia (także kentauromachia; gr. Κενταυρομαχία Kentauromachía, z gr. Κένταυρος Kéntauros ‘centaur’ i μάχη máchē ‘walka’, ‘bitwa’) – w mitologii greckiej walka centaurów z Lapitami.

Odbyła się podczas wesela króla Pejritoosa i Hippodamei (Hippodamia) w stolicy Lapitów[1][2][3]. Centaury, które uczestniczyły w uroczystości weselnej (zostały zaproszone na biesiadę, ponieważ uchodziły za krewnych króla), usiłowały porwać obecne na uczcie kobiety[4][5][6]. Jeden spośród nich (o imieniu Eurytion lub Eurytos) próbował zgwałcić pannę młodą[1]. Wkrótce wywiązała się groźna walka, gdyż zbiegły się centaury z całej Tesalii[3]. W końcu Lapitowie wraz z niektórymi Argonautami (m.in. Tezeuszem, Falerosem, Kajneusem, Polifemem) pokonali i zmusili centaury (które przeżyły walkę) do opuszczenia Tesalii[1][7][8].

Wyobrażenie o centauromachii przejawia się w greckim malarstwie wazowym i rzeźbie (metopy, sarkofagi, zachodni fryz wielkiej świątyni Zeusa w Olimpii)[2][4].

Zobacz też

  • amazonomachia
  • gigantomachia
  • porwanie Sabinek
  • tyfonomachia
  • tytanomachia

Przypisy

  1. ↑ a b c Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 60. ISBN 83-04-04673-3.
  2. ↑ a b Dzieje heroiczne. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 416–417. ISBN 83-7391-077-8.
  3. ↑ a b Bohaterowie. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 141. ISBN 83-210-0677-9.
  4. ↑ a b Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 255. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
  5. ↑ PierreP. Grimal PierreP., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, JerzyJ. Łanowski (red.), MariaM. Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 281, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612 .
  6. ↑ Vojtech Zamarovský, op.cit., s. 232–233. ISBN 80-8046-098-1.
  7. ↑ Mity o herosach. W: Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 201. ISBN 83-221-0111-2.
  8. ↑ PierreP. Grimal PierreP., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, JerzyJ. Łanowski (red.), MariaM. Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 98, 174, 293–294, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612 .

Bibliografia

Zobacz hasło centauromachia w Wikisłowniku
Zobacz multimedia związane z tematem: Centauromachia
  • Aaron J. Atsma: Battle of the Lapiths and Centaurs. theoi.com. [dostęp 2010-10-25]. (ang.).
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 155. ISBN 83-7399-022-4.
  • Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 140. ISBN 83-01-03529-3.
Kontrola autorytatywna (motyw w sztuce):
  • GIA: 901001702
  • PWN: 3884060