Cerkiew Măzărache

Cerkiew Opieki Matki Bożej

Biserica Acoperemântul Maicii Domnului

MD-C-At-N-0014 z 1993
cerkiew parafialna
Widok ogólny
Państwo	Mołdawia
Miejscowość	Kiszyniów
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjska Prawosławna Cerkiew Staroobrzędowa
Wezwanie	Opieka Matki Bożej
Wspomnienie liturgiczne	1/13 października
Historia Data zakończenia budowy połowa XVIII w. Data poświęcenia przed 1789 Data zamknięcia 1940 Aktualne przeznaczenie czynna cerkiew Poprzednie wyznanie prawosławie – Rosyjski Kościół Prawosławny Fundator Iwan i Fiodor Nieżdanowscy
Dane świątyni Styl neoklasycyzm Liczba ikonostasów 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 1
Położenie na mapie Mołdawii Cerkiew Opieki Matki Bożej
47,030993°N 28,848961°E/47,030993 28,848961
Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew Măzărache (rum. Biserica Măzărache) – cerkiew w Kiszyniowie, wzniesiona jako świątynia prawosławna, od 1955 r. pozostająca w jurysdykcji eparchii kiszyniowskiej i całej Mołdawii Rosyjskiej Prawosławnej Cerkwi Staroobrzędowej^[1]. Najstarszy zabytek architektury w Kiszyniowie^[2][3]. Położona na obszarze dawnego kiszyniowskiego Starego Miasta, na wzniesieniu nad Bykiem^[4].

Historia

W XVII w. na miejscu, gdzie znajduje się świątynia, wznosiła się starsza cerkiew lub ufortyfikowany monaster. Prawdopodobnie obiekt ten został zniszczony w czasie jednego z tatarskich najazdów na tereny dzisiejszego Kiszyniowa^[2]. Na wzgórzu, na którym wznosi się świątynia, przetrwały ślady najstarszego cmentarza w Kiszyniowie (XV-XVI w.)^[5]. Cerkiew Măzărache została natomiast wzniesiona w połowie XVIII stulecia^[2] - w źródłach podawana jest najczęściej data 1752^[5][4], rzadziej 1742^[3] lub 1757 r.^[6]. Daty te mają charakter orientacyjny i tradycyjny, gdyż budynek po raz pierwszy jest wzmiankowany w źródłach pisanych w 1789 r.^[4] Fundatorem świątyni był kupiec, a następnie burmistrz Kiszyniowa Vasile Măzărache^[5]. Cerkwi nadano początkowo wezwanie świętych Joachima i Anny^[4]. W 1802 r. wskutek trzęsienia ziemi zawaliła się wieża cerkiewna^[3]. Po 1812 r. świątynia została przebudowana i zmieniła wezwanie na Narodzenie Matki Bożej^[4]. Na przełomie XVIII i XIX w. przy cerkwi powstała jedna z pierwszych szkół elementarnych w Kiszyniowie, której fundatorem również był Măzărache^[3].

W 1838 r. kolejne trzęsienie ziemi ponownie uszkodziło budowlę. Po tym wydarzeniu^[3] zewnętrzne mury cerkwi wzmocniono przyporami^[4]. W 1841 r. do wnętrza wstawiono nowy ikonostas^[3]. W tym samym stuleciu do budynku dostawiono przedsionek^[3], zaś w 1914 r. poszerzono okna w dzwonnicy^[4]. W latach 1935-1936 we wnętrzu budynku wykonano nowe freski, ponownie też odremontowano budynek, a 14 października 1936 r. został on powtórnie konsekrowany^[3]. W 1940 r., po wkroczeniu wojsk radzieckich do Kiszyniowa, cerkiew została zaadaptowana na magazyn, co doprowadziło do poważnych uszkodzeń. W tym roku dodatkowe zniszczenia budynku wywołało trzęsienie ziemi^[3]. W latach 1942-1943 r., gdy Besarabia ponownie była pod kontrolą Rumunii, cerkiew została przywrócona do użytku liturgicznego i odremontowana^[3].

Po II wojnie światowej władze radzieckie planowały rozbiórkę cerkwi^[3]. Ostatecznie jednak w 1954 r. obiekt został przekazany wspólnocie staroobrzędowej (lipowanom), jako rekompensatę za świątynię tego obrządku, która została zniszczona podczas poszerzania Centralnego Promienia (ob. bulwar Grigore Vieru)^[5]. Nowi gospodarze obiektu dobudowali od strony przedsionka dwa odrębne wejścia dla mężczyzn i kobiet^[4]. Dom parafialny przy świątyni stał się od 2005 r. siedzibą staroobrzędowego biskupa kiszyniowskiego i całej Mołdawii^[1][3]. Cerkwi nadano też nowe wezwanie Opieki Matki Bożej^[4].

W 1993 r. obiekt otrzymał status pomnika historii^[3].

Architektura

Cerkiew Măzărache została wzniesiona na planie trójkonchowym. Posiada jedną wydłużoną nawę i dwie boczne półkoliste absydy boczne oraz półkoliście zamknięte pomieszczenie ołtarzowe, a także dobudowany w XIX w. przedsionek na planie kwadratu. Budowla jest orientowana. Nad przedsionkiem położona jest dwukondygnacyjna dzwonnica^[4]. Dekoracja zewnętrzna cerkwi ogranicza się do fryzu poprowadzonego poniżej gzymsu^[4].

Przypisy