Cerkiew Poczęcia św. Anny w Moskwie

Cerkiew Poczęcia św. Anny

Церковь Зачатия Анны

7710445000

cerkiew

Widok ogólny od strony zachodniej

Państwo

Rosja

Miasto wydzielone

Moskwa

Miejscowość

Moskwa

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Rosyjski Kościół Prawosławny

Eparchia

moskiewska miejska

Wezwanie

Poczęcia św. Anny

Wspomnienie liturgiczne

9/22 grudnia

Historia

Data rozpoczęcia budowy	XVI w.
Data zakończenia budowy	XVI w.
Data poświęcenia	XVI w.

Data zamknięcia	lata 20. XX w.
Aktualne przeznaczenie	czynna świątynia prawosławna

Data reaktywacji	1994

Dane świątyni

Styl	ruski
Świątynia • materiał bud.	• kamień
Kopuła • liczba kopuł	1
Liczba ikonostasów	3
Ołtarz • liczba ołtarzy • wezwania ołtarzy bocznych	3 św. Menasa, św. Katarzyny

Położenie na mapie Moskwy

Położenie na mapie Rosji

55,75012°N 37,63095°E/55,750117 37,630950

Multimedia w Wikimedia Commons

Strona internetowa

Cerkiew Poczęcia św. Anny – prawosławna cerkiew w Moskwie, w dekanacie Iwerskiej Ikony Matki Bożej eparchii moskiewskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Położona w Kitaj-gorodzie, nad rzeką Moskwą.

Historia

Pierwsza wzmianka o znajdującej się na tym miejscu cerkwi Poczęcia św. Anny pochodzi z 1493 r. i dotyczy zniszczeń w pożarze Moskwy, wskazując wśród spalonych budowli także cerkiew (najprawdopodobniej więc drewnianą). Dokładna data wzniesienia murowanej budowli nie jest znana, jednak użyte przy budowie materiały (biały kamień) i formy architektury budynku pozwalają domniemywać, że powstał on na początku XVI w.^[1] Miejsce, w którym znajduje się cerkiew, nazywano początkowo uroczyskiem „Ostry Koniec”. Następnie, po wzniesieniu murów obronnych Kitaj-gorodu, świątynię zaczęto potocznie określać jako „cerkiew Poczęcia św. Anny w rogu” z uwagi na jej usytuowanie względem murów^[2].

W latopisach opisujących zniszczenia wywołane przez kolejny pożar w 1547 r. jest już mowa o cerkwi Poczęcia św. Anny i o tym, że podczas pożaru zawaliły się jej sklepienia. Podczas odbudowy zmieniono konstrukcję budynku, rezygnując z czterech filarów, na których pierwotnie opierała się kopuła. Zastąpiono je łukami przenoszącymi podtrzymywanie ciężaru kopuły na ściany cerkwi. Zmiany miały na celu zwiększenie przestrzeni przeznaczonej dla wiernych, by w nabożeństwach jednorazowo mogło brać udział więcej osób^[1]. W XVI w. cerkiew, oprócz głównego ołtarza Poczęcia św. Anny, posiadała też boczny, św. Menasa, ustawiony na pamiątkę zakończenia panowania tatarsko-mongolskiego nad Rusią. Został on zniszczony podczas Wielkiej Smuty i odbudowany w 1617 r. przez Dmitrija Pożarskiego^[3].

W latach 1658–1668 wzniesiono w świątyni jeszcze jeden ołtarz boczny, poświęcony św. Katarzynie (na cześć narodzin córki cara Aleksego o tym właśnie imieniu^[2]), co zmieniło kompozycję całego budynku, czyniąc ją symetryczną. Całą budowlę otoczono również galerią, zakrywając absydy pomieszczeń ołtarzowych (półkolistą w głównym i prostokątne w bocznych). W XIX w. do budynku wstawiono nowy ikonostas, w którym umieszczono, obok nowych wizerunków, także starsze XVI- i XVII-wieczne ikony przechowywane w cerkwi^[3].

Cerkiew została zamknięta kilka lat po rewolucji październikowej, w latach 20. XX w.^[3] Znajdowały się w niej biura i instytucje związane z obsługą turystów^[2]. W latach 50 i 60. przeprowadzono jej remont^[3].

Rosyjski Kościół Prawosławny odzyskał budynek w 1994 r.^[3] Cerkiew należy do patriarszego metochionu (zespołu świątyń o szczególnym znaczeniu, ale bez prawa stauropigii) na Zariadju, razem z położonymi w bliskim sąsiedztwie świątyniami – cerkwiami ikony Matki Bożej „Znak”, św. Maksyma Błogosławionego, św. Barbary, Narodzenia św. Jana Chrzciciela i św. Jerzego^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b M. Wostryszew, S. Szokariew, Moskwa..., s. 167.
↑ ^a ^b ^c Зачатия праведной Анны церковь. / Москворецкая набережная, 3. / Русские Церкви [online], russian-church.ru [dostęp 2017-10-31] (ros.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e M. Wostryszew, S. Szokariew, Moskwa..., s. 168.
↑ Храмы – Иверское благочиние города Москвы [online], iverblag.ru [dostęp 2017-10-30] (ros.).