Certa

Certa

Vimba vimba[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	karpiokształtne
Rodzina	karpiowate
Rodzaj	Vimba
Gatunek	certa
Synonimy Abramis elongatus Valenciennes, 1844 Abramis elongatus asianus Steindachner, 1897 Abramis frivaldszkyi Heckel, 1843 Abramis nordmannii Dybowski, 1862 Abramis persa pontica Yashchenko, 1896 Abramis tenellus Nordmann, 1840 Abramis vimba (Linnaeus, 1758) Cyprinus carinatus Pallas, 1814 Cyprinus persa Pallas, 1814 Cyprinus serta Shaw, 1804 Cyprinus vimba Linnaeus, 1758 Cyprinus vimpa Strøm, 1784 Cyprinus wimba Retzius, 1800 Cyprinus wimpa Müller, 1776 Cyprinus zerta Leske, 1774 Leuciscus parvulus Valenciennes, 1844 Vimba vimba bergi Velikokhatko, 1940 Vimba vimba carinata (Pallas, 1814) Vimba vimba persa (Pallas, 1814) Vimba vimba tenella (Nordmann, 1840) Vimba vimba tenella abulyontis Battalgil, 1941 Vimba vimba tenella aphnitis Battalgil, 1941 Vimba vimba tenella istanbulensis Battalgil, 1941 Vimba vimba tenella karasuensis Tseeb & Delamure, 1938 Vimba vimba tenella nicaecensis Battalgil, 1941 Vimba vimba tenella sapancae Battalgil, 1941 Vimba vimba vimba (Linnaeus, 1758) Vimba vimba vimba borysthenica Velikokhatko, 1940
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Certa^[3] (Vimba vimba) – gatunek anadromicznej ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae).

Występowanie

Zlewiska Morza Północnego na wschód od Renu, Bałtyckiego, Azowskiego, Czarnego i Kaspijskiego oraz jeziora Ładoga i Pejpus. Na północy sięga do południowej Szwecji i Finlandii. Żyje w dolnych partiach wolno płynących rzek oraz w przybrzeżnych wodach morskich. Przebywa w głębokiej wodzie ponad twardym dnem. Na tarło podejmuje dalekie nieraz wędrówki w górę rzek docierając do krainy lipienia.

Opis

Długość do 50 cm (zazwyczaj 30–40 cm). Ciało wydłużone, mocno bocznie spłaszczone, na brzuchu pozbawiony łusek kil, na grzbiecie przed płetwą grzbietową również pozbawiony łusek rowek. Liczba łusek w linii nabocznej 53–61^[4]. Otwór gębowy miękki, o grubych wargach, brzuszny położony w dolnej części wystającego pyska. Płetwa ogonowa głęboko wcięta, jej górny płat jest dłuższy niż dolny. Grzbiet szarawoniebieski, boki srebrzyste, brzuch biały, tęczówka szarobrązowa. Płetwy parzyste i odbytowa żółtawe lub czerwonawe. W okresie tarła grzbiet i boki stają się prawie czarne, a spód ciała pomarańczowy lub żółty. U samców występuje wysypka tarłowa.

Odżywianie

Żywi się zooplanktonem, larwami ochotkowatych, małżoraczkami, gąbkami, ślimakami, małżami, racicznicami, ikrą oraz glonami. W czasie wędrówek tarłowych żeruje bardzo słabo.

Rozród

Forma wędrowna dojrzałość płciową uzyskuje od 3 roku życia w górskich dopływach Wisły, formy niewędrowne dojrzałość płciową osiągają w wieku 7–8 lat. Do odbycia tarła potrzebuje wody o głębokości około 50 cm, przepływie rzędu 1 m/s i twardym dnie. Tarło jest porcyjne, zaczyna się w maju przy temperaturze około 15 °C, a kończy w lipcu. Samica składa około 100 tys. ziaren ikry. Wylęg po 3–6 dniach, po tygodniu zaczyna swobodnie pływać, ułuszczenie przy długości 2 cm. W wieku 5 lat certa ma około 20 cm i około 300 g, w wieku 10 lat 30 cm i 0,5 kg.

Znaczenie gospodarcze

W Polsce certa miała bardzo duże znaczenie gospodarcze, jednak zabudowa rzek i nadmierne połowy spowodowały drastyczny spadek jej pogłowia. Na wschodzie posiada jeszcze dość duże znaczenie. Wędkarze łowią ją na spławik oraz metodą gruntową.
Wędkarski rekord wagowy: 1,74 kg przy 51 cm długości (1979)^[5].

Podgatunkiem certy występującym na obszarze zlewiska Morza Czarnego i Morza Azowskiego jest rybiec^[3] (Vimba vimba carinata), nazywany też certą czarnomorsko-azowską^[3].

Ochrona

Na terenie Polski obowiązują^[6]:

• Wymiar ochronny: 30 cm
• Okres ochronny:
  • w rzece Wiśle od zapory we Włocławku do jej ujścia od 1 września do 30 listopada,
  • w rzece Wiśle powyżej zapory we Włocławku i w pozostałych wodach od 1 stycznia do 30 czerwca.
• Dobowy limit: 5 sztuk.

Zobacz też

• ryby Polski

Przypisy

Bibliografia

• Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7.brak strony w książce
• Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.brak strony w książce
• Vimba vimba. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 23 czerwca 2009]