Ciała ketonowe

 Ten artykuł od 2007-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Związki zaliczane do ciał ketonowych, od góry:
aceton
kwas acetylooctowy
kwas β-hydroksymasłowy

Ciała ketonowe – grupa organicznych związków chemicznych będących pośrednimi metabolitami tłuszczów. Należą do nich[1][2]:

  • aceton (powstaje w wyniku spontanicznej dekarboksylacji acetooctanu)
  • kwas acetylooctowy (w formie anionu – acetylooctan)
  • kwas β-hydroksymasłowy (w formie anionu – β-hydroksymaślan)[a]

β-Hydroksymaślan powstaje w odwracalnej reakcji z acetylooctanu. Reakcja ta katalizowana jest przez dehydrogenazę D-(−)-hydroksymaślanową. Acetylooctan może ulec spontanicznej, nieodwracalnej dekarboksylacji do acetonu[2]:

kwas β-hydroksymasłowy+   NAD+
    ⇄
kwas acetylooctowy +    NADH    +    H+
    →
aceton +   CO
2

U człowieka głównym miejscem produkcji i wydzielania do krwi ciał ketonowych jest wątroba. Zwykle skład procentowy wynosi:

  • 75–80% kwasu β-hydroksymasłowego
  • 20–25% kwasu acetylooctowego
  • poniżej 2% acetonu

Jednak może on w pewnych warunkach ulegać zmianie.

Ketogeneza

Ciała ketonowe są alternatywnym produktem utleniania wolnych kwasów tłuszczowych w wątrobie, a proces ich powstawania określa się terminem ketogeneza.

Stężenie ciał ketonowych w surowicy u zdrowych osób pozostających na typowej diecie nie przekracza 0,2 mmol/l.

Mózg, serce, mięśnie oraz nerki potrafią wykorzystywać je jako materiał energetyczny, ale w typowych warunkach głównym wykorzystywanym materiałem jest glukoza.

W pewnych warunkach metabolicznych dochodzi do zwiększenia produkcji ciał ketonowych. Najczęściej zachodzi to w cukrzycy przy znacznym niedoborze insuliny i może prowadzić do ketonemii i kwasicy ketonowej, a w zaawansowanych przypadkach do ketonowej śpiączki cukrzycowej.

Stwierdzono, że nadmierne stężenie ciał ketonowych we krwi jest spowodowane raczej zwiększoną ich produkcją niż zmniejszoną przemianą w tkankach pozawątrobowych.

Inne przypadki kiedy dochodzi do zwiększonego produkowania ciał ketonowych to:

Uwagi

  1. ↑ Kwas 3-hydroksymasłowy nie jest ketonem, lecz pomimo tego jest jednym z ciał ketonowych[2].

Przypisy

  1. ↑ Lori Laffel. Ketone bodies: a review of physiology, pathophysiology and application of monitoring to diabetes. „Diabetes/Metabolism Research and Reviews”. 15 (6), s. 412–426, 1999. DOI: <412::AID-DMRR72>3.0.CO;2-8 10.1002/(SICI)1520-7560(199911/12)15:6<412::AID-DMRR72>3.0.CO;2-8. PMID: 10634967. 
  2. ↑ a b c Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell: Biochemia Harpera ilustrowana. Wyd. VI uaktualnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 233–234. ISBN 978-83-200-3573-5.