Cibora

Ten artykuł dotyczy rośliny. Zobacz też: Czcibora.

Cibora

Cibora żółta

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

ciborowate

Rodzaj

cibora

Nazwa systematyczna

Cyperus L.
Sp. Pl. 44. 1 Mai 1753

Typ nomenklatoryczny

Cyperus esculentus L.^[3]

Synonimy

Acorellus Palla ex Kneuck.
Adupla Bosc ex Juss.
Aliniella J.Raynal
Alinula J.Raynal
Androcoma Nees
Androtrichum (Brongn.) Brongn.
Anosporum Nees
Antrolepis Welw.
Ascolepis Nees ex Steud.
Ascopholis C.E.C.Fisch.
Atomostylis Steud.
Borabora Steud.
Chlorocyperus Rikli
Comostemum Nees
Courtoisia Nees
Courtoisina Soják
Crepidocarpus Klotzsch ex Boeckeler
Cylindrolepis Boeckeler
Cyprolepis Steud.
Diclidium Schrad. ex Nees
Didymia Phil.
Distimus Raf.
Duval-jouvea Palla
Epiphystis Trin.
Eucyperus Rikli
Galilea Parl.
Hedychloe Raf.
Hemicarpha Nees
Hydroschoenus Zoll. & Moritzi
Hypaelyptum Vahl
Indocourtoisia Bennet & Raizada
Juncellus C.B.Clarke
Killinga T.Lestib.
Kyllinga Rottb.
Kyllingiella R.W.Haines & Lye
Lipocarpha R.Br.
Lyprolepis Steud.
Mariscopsis Cherm.
Marisculus Goetgh.
Mariscus Vahl
Mariscus Gaertn.
Megarrhena Schrad. ex Nees
Opetiola Gaertn.
Oxycaryum Nees
Papyrus Willd.
Platylepis Kunth
Pseudomariscus Rauschert
Pterachne Schrad. ex Nees
Pterocyperus Opiz
Pterogyne Schrad. ex Nees
Pycreus P.Beauv.
Queenslandiella Domin
Raynalia Soják
Remirea Aubl.
Rikliella J.Raynal
Sorostachys Steud.
Sphaerocyperus Lye
Sphaeromariscus E.G.Camus
Thryocephalon J.R.Forst. & G.Forst.
Torreya Raf.
Torulinium Desv.
Trentepohlia Boeckeler
Ungeria Nees ex C.B.Clarke
Volkiella Merxm. & Czech^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Cibora (Cyperus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny ciborowatych (Cyperaceae). Obejmuje ok. 700^[5]–950^[6]^[4] gatunków. Rośliny z tego rodzaju występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem stref okołobiegunowych^[4]. W zależności od ujęcia dwa lub trzy gatunki rosną dziko w Polsce jako rodzime (cibora brunatna C. fuscus i cibora żółta C. flavescens oraz C. micheliana, często opisywana jako dichostylis Michela Dichostylis micheliana), z gatunków obcych zadomowiona w Polsce jest cibora jadalna C. esculentus, a trzy gatunki dziczeją przejściowo (cibora zwarta C. congestus, cibora pochylona C. declinatus i cibora Houghtona C. houghtonii)^[7].

Bulwy korzeniowe wielu gatunków są jadalne (C. bulbosus, C. esculentus, C. papyrus). Z rdzeni łodyg cibory papirusowej C. papyrus wyrabiano papirus – odpowiednik papieru. W Chinach do wyrobu mat wykorzystywano włókna z C. tegetiformis. Podobnie jako surowca plecionkarskiego i do wyrobu szczotek wykorzystywano w Indochinach C. malaccensis, na Hawajach C. laevigatus, a w Ameryce Środkowej C. canus. Kłącze C. corymbosus w Brazylii stosowane jest jako silnie działający środek antykoncepcyjny. Medycznie wykorzystywane są także C. brevifolius, C. articulatus. Różne gatunki uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza cibora zmienna C. alternifolius, uprawiana także jako doniczkowa w domach. Niektóre gatunki z tego rodzaju są chwastami w uprawach^[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj należy do rodziny ciborowatych (Cyperaceae) z rzędu wiechlinowców (Poales) stanowiącego jeden z kladów jednoliściennych (monocots)^[2]. W obrębie rodziny należy do plemienia Cypereae w obrębie podrodziny Cyperoideae^[5].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Batsch), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Juncanae Takht., rząd ciborowce (Cyperales Hutch.), rodzina ciborowate (Cyperaceae Juss.), podrodzina Cyperoideae Kostel., plemię Cypereae Colla, podplemię Cyperinae Pax, rodzaj cibora (Cyperus L.)^[8].

Osobny artykuł: Lista gatunków z rodzaju cibora.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-11-17] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2008-01-03].
↑ ^a ^b ^c Cyperus L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-27].
↑ ^a ^b M. Muasya, D. Simpson, G. Verboom, P. Goetghebeur, R. Naczi, M. Chase, E. Smets: Phylogeny of Cyperaceae Based on DNA Sequence Data: Current Progress and Future Prospects. [w:] Bot. Rev. 75 [on-line]. 2009. s. 2–21. [dostęp 2010-11-08]. (ang.).
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 268, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 67, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Cyperus. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-03]. (ang.).