Cmentarz żydowski w Olsztynie

Cmentarz żydowski w Olsztynie
Obiekt zabytkowy nr rej. A-2393 z 20.04.1988[1]
Ilustracja
Zachowane schody na terenie cmentarza
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Miejscowość

ul. Zyndrama z Maszkowic 2
Olsztyn

Położenie na mapie Olsztyna
Mapa konturowa Olsztyna, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Olsztynie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Olsztynie”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Olsztynie”
Ziemia53°46′32,8080″N 20°28′06,3120″E/53,775780 20,468420
Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz żydowski w Olsztynie – kirkut znajdujący się w Olsztynie przy ul. Zyndrama z Maszkowic 2 (róg ul. Grunwaldzkiej)[2]. Do cmentarza przylega budynek Domu Pożegnań, Bet Tahara zaprojektowanego przez światowej sławy architekta Ericha Mendelsohna[3], w którym odkryto bogate malowidła na sklepieniu[4]. Obecnie budynek jest odrestaurowywany przez Wspólnotę Kulturową Borussia[5].

Historia

Cmentarz został utworzony w 1818 roku[3] i zajmował powierzchnię 0,48 hektara[6]. Ostatni znany pochówek odbył się w 1940 roku; cmentarz został zamknięty w 1955 roku[6]. Na przełomie lat 1969/1970 cmentarz został zlikwidowany i przemieniony w zieleniec[6], co nastąpiło za zgodą miejscowego konserwatora zabytków[7].

W 1997 roku teren cmentarza został wykorzystany jako plac manewrowy dla pobliskiej budowy mieszkań komunalnych, co przyczyniło się do dalszego zniszczenia pozostałości kirkutu[8].

Na terenie cmentarza w pełni nie ocalał ani jeden nagrobek; zachowały się schodki, pozostałości murowanego ogrodzenia oraz fragmenty grobowców wrośniętych w drzewa[6]. Część cmentarnych nagrobków wykorzystano do umocnienia skarpy na zapleczu budynku „Casablanki” górującego nad parkiem zamkowym w Olsztynie[9] część macew została wykorzystana jako surowiec kamieniarski[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 119 [dostęp 2015-09-24] .
  2. ↑ Jerzy Pantak: Pod sklepieniem Bet Tahara. 2007-12-27. [dostęp 2009-07-14].
  3. ↑ a b Andrzej Rzempołuch: Architektura i urbanistyka Olsztyna 1353-1953. Olsztyn: Urząd Miasta w Olsztynie, 2004, s. 84; 139-141. ISBN 83-921324-0-8.
  4. ↑ Ewa Mazgal: Potrzeba milionów na remont Bet Tahara. 2009-06-22. [dostęp 2009-07-14]. (pol.).
  5. ↑ Program Dom Mendelsohna. [dostęp 2009-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 czerwca 2009)]. (pol.).
  6. ↑ a b c d e Magdalena Bartnik. Cmentarz pochowany. O likwidacji cmentarza żydowskiego w Olsztynie.. „Borussia”. 37, s. 178-184, 2006. ISSN 0867-6402. 
  7. ↑ Tak Burchard
  8. ↑ Elżbieta Mierzyńska. Dewastacja Pamięci. Manewry na kirkucie.. „Dziennik Pojezierza”. 223 (2808), s. 9, 1997-11-19. ISSN 0239-2046. 
  9. ↑ Olsztyn 1353-2003. praca zbiorowa pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego; [aut. oprac. Stanisław Achremczyk et al.]. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych i Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2003, s. 545. ISBN 83-87643-38-6.;

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Cmentarz żydowski w Olsztynie na portalu Wirtualny Sztetl
  • Artur Cyruk: Olsztyn. kirkuty.xt.pl. [dostęp 2009-04-21].
  • Yvonne Meyer: Wiosenne sprzątanie cmentarza. Olsztyn24, 21 kwietnia 2009. [dostęp 2009-04-21]. (pol.).