Cuchna nawozowa

Scathophaga stercoraria^[1]

L., 1758

Cuchna nawozowa wysysająca ciało muchy

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

uskrzydlone

Rząd

muchówki

Rodzina

kłośnicowate

Rodzaj

Scathophaga

Gatunek

cuchna nawozowa

Synonimy

Musca merdaria Fabricius, 1794
Musca stercoraria Linnaeus, 1758^[1]

Multimedia w Wikimedia Commons

Cuchna nawozowa (Scathophaga stercoraria L.) – gatunek owada z rzędu muchówek.

Występowanie

Cuchna nawozowa występuje w całym państwie holarktycznym. Została również sztucznie wprowadzona do Afryki Południowej^[2].

Morfologia

Samce cuchny nawozowej mają owłosienie rude, samice natomiast oliwkowozielone. Różnią się one również wielkością – samce są większe. Mają też silne nogi zaopatrzone w pazury, służące im do walki o samicę^[3].

Ekologia

Cuchna nawozowa występuje na różnych siedliskach, takich jak pastwiska, wysypiska odpadów i gnojowiska. Larwy owada należą do saprofagów. Odżywiają się odchodami ssaków^[2], głównie bydła. Samce żywią się innymi owadami, przede wszystkim muchówkami. Wysysają ich ciało za pomocą zaostrzonego ryjka. Rozmnażanie cuchny nawozowej odbywa się na odchodach bydła. Pierwsze przylatują samce, a następnie mniej liczne samice, które szybko zaczynają być oblegane przez płeć przeciwną. Następuje walka między samcami o samice. Wygrywa ten, który jako pierwszy usadowi się na samicy i rozpocznie kopulację. Nie odstępuje on samicy aż do momentu złożenia jaj. Gdy inny samiec dotknie samicy, następuje zacięta walka, podczas której mogą zostać zgniecione składane jaja, a także sama samica^[3].

Do kopulacji dochodzi na świeżych jeszcze odchodach bydła. Wkrótce po kopulacji samica składa do tych odchodów oskrzydełkowane jaja o długości ok. 1 mm. Rozwój larw o długości ok. 10 mm odbywa się w odchodach.

Populacje Scathophaga stercoraria występujące powyżej 1500 m n.p.m. wyraźnie różnią się od tych zamieszkujących 500 m n.p.m. Te występujące w wyższych partiach cechuje mniejsza wielkość i różnorodność płciowa. Samce są niewiele większe od samic. Ponadto składane jaja są większe od tych znajdujących się w niższych partiach^[4].

Znaczenie

Dzięki swemu krótkiemu cyklowi życiowemu i łatwości manipulacji eksperymentalnej cuchna nawozowa jest często wykorzystywana do badań nad działaniem genów oraz nad tym, jak warunki środowiska wpływają na enzymy i allele genów^[5].

Przez to, że larwy owada są saprofagami odżywiającymi się bydlęcymi odchodami, przyczyniają się one do szybkiego niszczenia obornika^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b Scathophaga stercoraria, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b PrzybyłowiczP. Ł. PrzybyłowiczP., Atlas owadów, „Pascal”, 2008 .
↑ ^a ^b ^c Kozłowski M.K.M. W. Kozłowski M.K.M., Owady Polski Tom I, „Multico Oficyna wydawnicza”, 2008 .
↑ W.U.W.U. Blanckenhorn W.U.W.U., Altitudinal life history variation in the dung flies Scathophaga stercoraria and Sepsis cynipsea, „Oecologia”, 3, 1997, s. 342–352, DOI: 10.1007/s004420050092, ISSN 0029-8549 [dostęp 2016-03-21] (ang.).
↑ Wolf U.W.U. Blanckenhorn Wolf U.W.U. i inni, Temperature-mediated microhabitat choice and development time based on the pgm locus in the yellow dung fly Scathophaga stercoraria, „Biological Journal of the Linnean Society”, 3, 2012, s. 686–696, DOI: 10.1111/j.1095-8312.2012.01955.x, ISSN 1095-8312 [dostęp 2016-03-21] (ang.).