Cyprysik Lawsona
Las z cyprysikiem Lawsona w Kalifornii | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | nagonasienne | ||
Klasa | iglaste | ||
Rząd | cyprysowce | ||
Rodzina | cyprysowate | ||
Rodzaj | cyprysik | ||
Gatunek | cyprysik Lawsona | ||
Nazwa systematyczna | |||
Chamaecyparis lawsoniana (A. Murray) Parl. Ann. Mus. Imp. Fis. Firenze ser. 2, 1:181. 1864 (A. L. P. P. de Candolle, Prodr. 16(2):464. 1868)[3] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
Zasięg | |||
|
Cyprysik Lawsona (Chamaecyparis lawsoniana) – gatunek drzewa należący do rodziny cyprysowatych. Dziko występuje na Zachodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, w Kalifornii i Oregonie[3]. W rozlicznych odmianach sadzony w Europie jako drzewo ozdobne.
Morfologia
- Pokrój
- Wysokość dochodzi do około 75 metrów (w Polsce dorasta do około 25 m); korona bardzo wąska, stożkowata ze zwykle zwieszającym się pędem wiodącym; drzewo stojące samotnie jest gęsto i równomiernie rozgałęzione aż do ziemi; wskutek rozgałęziania się pnia korona jest często wieloszczytowa[5]
- Kora
- Początkowo szarobrunatna lub zielonkawa i gładka, później – ciemnieje i jest podzielona na duże, podłużne płaty, których końce się odchylają[5]
- Liście
- Boczne łuski o zaostrzonych wierzchołkach; od spodniej strony na krawędziach łusek znajduje się woskowy nalot w postaci białych linii, przypominających dwie litery „Y” połączone podstawami
- Kwiaty
- Rozdzielnopłciowe – gatunek jednopienny; kwiaty męskie są karminowoczerwone i wyrastają zwykle na końcach gałązek. Kwitnie od marca do kwietnia
- Szyszki
- Kuliste o średnicy do 0,8 cm, złożone z tarczowatych łusek nasiennych; pokryte są biało-niebieskim nalotem woskowym; w stanie dojrzałym jasnobrunatne
- Gałązki
- Kwiaty męskie
- Szyszki
- Nasiona
Zagrożenia i ochrona
Gatunek umieszczony został przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych w grupie gatunków o wyższym ryzyku wyginięcia (kategoria NT, według klasyfikacji v3.1)[4].
Zastosowanie
Roślina ozdobna. Zalecany do dużych ogrodów, w miastach zalecany do parków czy też zieleńców jako soliter.
- Odmiany uprawne
- 'Ivonne'
- 'Golden Wonder'
- 'Stardust'
- 'Stewartii'
- 'Lane'
- 'Wiselii'
- 'Mimima'
- 'White Spot'
- 'Alumii'
- 'Alumii Gold'
- 'Kelleris Gold'
- 'Columnaris'
- 'Globosa'
Uprawa
Roślina, która najlepiej rośnie na umiarkowanie wilgotnych i żyznych glebach o odczynie lekko kwaśnym (pH w okolicach 6). Cyprysik Lawsona jest rośliną wymagającą dużej wilgotności powietrza, lubi słońce ew. półcień. Strefa mrozoodporności 7 dlatego w naszym klimacie może przemarzać. Roślina wrażliwa na zanieczyszczenia powietrza oraz zasolenie podłoża[6].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b Chamaecyparis lawsoniana. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-12-10]. (ang.).
- ↑ a b A.A. Farjon A.A., Chamaecyparis lawsoniana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2013-1.RLTS.T34004A2840024.en [dostęp 2017-09-02] (ang.).
- ↑ a b Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 70-71. ISBN 83-7129-141-8.
- ↑ Agnieszka Mike-Jeziorska: Cyprysik Lawsona. 2013. [dostęp 2013-04-26].
- Britannica: plant/Lawson-cypress
- BioLib: 2416
- EoL: 1034844
- EUNIS: 150724
- Flora of China: 200005409
- Flora of North America: 200005409
- GBIF: 2683866
- identyfikator iNaturalist: 76237
- IPNI: 261839-1
- ITIS: 183453
- NCBI: 58030
- Plant Finder: 279607
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2715286
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:261839-1
- Tela Botanica: 16416
- identyfikator Tropicos: 9400243
- USDA PLANTS: CHLA