Czart smolisty
| Anthrax anthrax | |||
| (Schrank, 1781) | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | stawonogi | ||
| Gromada | owady | ||
| Rząd | |||
| Rodzina | bujankowate | ||
| Podrodzina | Anthracinae | ||
| Plemię | Anthracini | ||
| Rodzaj | Anthrax | ||
| Gatunek | czart smolisty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
Czart smolisty[1] (Anthrax anthrax) – gatunek muchówki z rodziny bujankowatych.
Morfologia
Muchówka ta osiąga od 7 do 13 mm długości ciała, którego ubarwienie jest niemal całkowicie czarne. Głowa jest kulista, porośnięta czarnym owłosieniem i żółtobrunatnymi łuskami. Większość śródplecza porastają łuski koloru brunatnego, jednak na szczycie tarczki znajduje się plama z łusek białych. Większość włosków tułowia jest czarnych, ale w jego części przedniej znajduje się kreza z włosków wyłącznie białych. Bruntanobiała łuseczka skrzydłowa ma na krawędzi rozmieszczone włoski białego koloru. Ubarwienie przezmianek jest brunatne z rozjaśnionymi główkami. Skrzydło cechuje się całkowicie zaciemnioną komórką dyskoidalną, brakiem plamy żyłce poprzecznej medialno-medialnej oraz białą plumulą. Na odwłoku dominuje owłosienie czarne; tylko po bokach pierwszego z jego tergitów występują włoski białe. Na tylnych krawędziach tergitów drugiego i trzeciego występują po cztery plamki z białych łusek. W przypadku tergitów czwartego i piątego białe łuski tworzą na tylnej krawędzi po dwie takie plamki. Ponadto samiec ma również takie plamki na tergicie szóstym[2].
Ekologia
Owad dojrzały składa jaja w gniazdach samotnych pszczół, np. przedstawicieli rodzaju Osmia[3] i Chalicodoma[1]. Wylęgająca się z jaja larwa muchówki pożera larwę pszczoły w ciągu kilkunastu dni, a następnie przepoczwarcza się. Poczwarka wyposażona jest w specjalne kolce, którymi przebija wieczko komórki plastra. Po przebiciu wieczka, poczwarka pęka i wydostaje się z niej imago. Poczwarka posiada twarde zęby na głowie, które pomagają jej wiosną uwolnić się z gniazda pszczoły przewiercając otwór w zamkniętej komórce gniazda. Może ona poczynić duże szkody z perspektywy gniazda pszczoły, nie tylko zabijając pszczołę, w której komórce się rozwijała, ale także wszystkie inne pszczoły, które znajdą się na jej drodze, gdy zmierza ku wyjściu z gniazda[4].
Rozprzestrzenienie
Gatunek palearktyczny, znany z Europy, Wysp Kanaryjskich, Afryki Północnej i Azji Zachodniej[2].
Przypisy
- ↑ a b Anthrax anthrax – Czart smolisty* [online], Insektarium, 7 marca 2017 [dostęp 2021-05-20] (pol.).
- ↑ a b Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 24 Bujanki – Bombyliidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1967.
- ↑ MilojeM. Krunić MilojeM. i inni, The accompanying fauna of Osmia cornuta and Osmia rufa and effective measures of protection, „Bulletin of Insectology”, 58 (2), 2005, ISSN 1721-8861 .
- ↑ Czart smolisty (Anthrax anthrax) - czarny pasożyt dzikich pszczół [online], Dzicy zapylacze, 30 listopada 2020 [dostęp 2021-05-23] (pol.).
Bibliografia
- Władysław Strojny: Nasze zwierzęta. Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, 1981. ISBN 83-09-00045-6.
