Czas wolny

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Odpoczynek

Ten artykuł od 2021-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Czas wolny – okres do dyspozycji organizmu, zaistniały po wykonaniu obowiązków na nim spoczywających, takich jak np. praca, nauka, czy innych elementów życia codziennego, mających na celu rutynowe utrzymanie stanu zdrowia i higieny danego organizmu na należytym poziomie^[1], stanowiący czas, w którym można wykonywać czynności według swego upodobania, związanych z wolnością jednostki, wypoczynkiem, rozrywką i zaspokajaniem potrzeb wynikających z zainteresowań, bądź kultury środowiska społecznego, w którym dany organizm funkcjonuje.

Czas wolny stał się nieodłącznym elementem składowym człowieczeństwa, wyznaczając fizjologiczny okres regeneracji oraz odpoczynku w trakcie procesu funkcjonowania organizmu ludzkiego, potrzebny mu po wykonaniu narzuconych rzeczy oraz zachowań organizacyjno-porządkowych, społecznych, jak i fizjologicznych, wymaganych przez istnienie procesów życiowych danej istoty ludzkiej.

Na kształt i okres zaistnienia oraz trwania wolnych chwil mają wpływ czynniki środowiskowe, wynikające z rozwoju społeczno-gospodarczego danego otoczenia, takie jak np.:

tryb życia, oraz cechy charakteru danej osoby (determinowane poprzez profesję danej osoby, jej poglądy, bądź też sposoby radzenia sobie z problemami, oraz rozwój procesu osiągania różnorakich życiowych celów)
wychowanie oraz zachowania w stosunku do innych bytów (ożywionych, bądź nie) w ramach panujących reguł współżycia społecznego,
rozwój cywilizacyjny, stanowiący dorobek kulturowy danej społeczności,
funkcjonowanie stanu finansów, w tym poziom dobrobytu danej populacji
obowiązywanie umów bezpośrednich oraz społecznych między jej ustalonymi stronami
obowiązujące przepisy prawa (wszelkich obowiązujących ram w ramach prawa karnego, cywilnego, podatkowego)
dominujące w danej grupie społecznej ideologie, nurty i doktryny polityczne, etyczne czy filozoficzne, w tym także prawa człowieka
fundamentalne poszanowanie wolności obywatelskich

Geneza

Ta sekcja od 2021-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Pojęcie i problem czasu wolnego pojawił się wraz ze społeczeństwem przemysłowym i związaną z nim standaryzacją produkcji. W społeczeństwie tradycyjnym problem ten nie był istotny, gdyż nie rozgraniczano czasu wolnego od czasu pracy. W dużej mierze na pojawienie się tego problemu wpływ miało miejsce wykonywania pracy, różne od miejsca poza pracą, co z kolei wiązało się z przebywaniem w dwóch różnych społecznościach.

Rodzaje czasu wolnego

Ta sekcja od 2021-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

W czasie wolnym organizacja i rodzaj zajęć zależy między innymi od:

preferencji, zainteresowań, przyzwyczajeń danej osoby
wieku
rodzaju wykonywanej pracy
innych obowiązków
ilości dostępnego czasu (dzień powszedni, weekend, urlop, wakacje)
możliwości finansowych.

Ze względu na okres, w jakim rozpatrywany jest czas wolny, mówi się o:

czasie wolnym krótkim – w ciągu jednego dnia;
czasie wolnym średnim – w ciągu tygodnia;
czasie wolnym długim – w ciągu roku^[2].

Takie rozgraniczenie ma uzasadnienie w przypadku form rekreacyjnych (uprawianych w czasie wolnym), które najczęściej rozpatrywane są w kategoriach dnia, tygodnia, lub sezonu (najczęściej rocznego).

Niemałą rolę w przekazywaniu wzorców spędzania wolnego czasu spełnia rodzina oraz grupa rówieśnicza. Organizacją wolnego czasu dla dzieci i młodzieży zajmują się różnego rodzaju instytucje, stowarzyszenia, organizacje młodzieżowe i społeczne takie jak szkoły, świetlice, biblioteki, kluby osiedlowe, młodzieżowe domy kultury, PTTK, ZHP, TPD, TKKF, zakłady pracy, organizacje chrześcijańskie, np. Ruch Światło-Życie, KSM, młodzieżowe Kluby Opus Dei. Oferują one takie formy zajęć jak koła zainteresowań, zajęcia artystyczne, sportowe, odczyty, wycieczki i inne.

Czas wolny przeznaczany jest zazwyczaj na różnego rodzaju zajęcia rekreacyjne:

wypoczynek czynny i bierny
rozrywka
rozwijanie zainteresowań.

W nauce trwa współcześnie dyskusja, mająca na celu ustalenie, czy czasu wolnego średnio przybywa, czy ubywa, w porównaniu do przeszłości.

Warunki dobrego odpoczynku

Ta sekcja od 2021-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

własne mieszkanie – miejsce, gdzie człowiek czuje się bezpiecznie, posiada możliwość urządzenia go według własnych upodobań
kontakt z przyrodą – czyste powietrze, przestrzeń, słońce, woda, zieleń
życzliwość – kultura codziennych kontaktów w rodzinie, zakładzie pracy, w sąsiedztwie i miejscach publicznych, wykluczenie arogancji, nacisków i wymuszeń
bezpieczeństwo socjalne – posiadanie stabilnej pracy i zarobków
satysfakcja z dobrze wykonanej pracy

Zobacz też

dni wolne od pracy

Przypisy

↑ ArturA. Rodziewicz ArturA., O czasie wolnym i logice pokoju, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 3-4 (2014), s. 289–318., 2014 .
↑ J. B. Bączek: Animacja czasu wolnego w turystyce. Praktyczny podręcznik dla animatora. Wyd. Stageman Polska, Warszawa 2009.

Bibliografia

Arlie R. Hochshild, Anne Machung: The second shift. New York: Avon Books, 1990. (ang.).
Arlie R. Hochshild: The time bind: When work becomes home and home becomes work. New York: Metropolitan, 1997. (ang.).
Czajka S., Z problemów czasu wolnego. Instytut wydawniczy CRZZ, Warszawa 1974.
Jerry A. Jacobs, Kathleen Gerson. Overworked Individuals or Overworked Families?. „Work and Occupations”. 28 (1), s. 40–63, 2001. (ang.).
Leslie A. Perlow: Finding Time. How Corporations, Individuals, and Families Can Benefit from New Work Practices. Ithaca-London: ILR Press, 1997. (ang.).
MałgorzataM. Orłowska MałgorzataM., Problemy czasu wolnego w pedagogice społecznej, W.S.W.S. Kawula (red.), „Pedagogika społeczna”, Toruń: A. Marszałek, 2001 .
Pięta Jan, Pedagogika czasu wolnego wyd. 3, Wydawnictwo FREL, Nowy Dwór Maz. 2014
Przecławski K., Czas wolny dzieci i młodzieży w Polsce. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978.
Rodziewicz A., O czasie wolnym i logice pokoju, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 3-4, s. 289–318, 2014.
Rodziewicz A., Walka z czasem. Uwagi o szkoleniu Syzyfa, „Respublica” 4, s. 73–87, 2015.
Juliet Schor: The Overworked American: The Unexpected Decline of Leisure. New York: Basic Books, 1991. (ang.).

Linki zewnętrzne

Jak uporządkować własny czas? – serwis Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (PDF). cke.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-20)].
Justyna Mokras-Grabowska. Czas wolny w dobie postmodernizmu. „Folia Turistica”. 34, s. 11–30, 2015.

Kontrola autorytatywna (ludzkie zachowanie):