Czernidłak pstry
 Młody owocnik | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | grzyby | ||
| Typ | podstawczaki | ||
| Klasa | pieczarniaki | ||
| Rząd | pieczarkowce | ||
| Rodzina | kruchaweczkowate | ||
| Rodzaj | Coprinopsis | ||
| Gatunek | czernidłak pstry | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Coprinopsis picacea (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo Taxon 50(1): 230 (2001) | |||
| |||
Czernidłak pstry (Coprinopsis picacea (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinopsis, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1785 r. Jean Baptiste François Bulliard nadając mu nazwę Agaricus picaceus. W 1821 r. Samuel Frederick Gray przeniósł go do rodzaju Coprinus[2]. W wyniku badań filogenetycznych prowadzonych na przełomie XX i XXI wieku mykolodzy ustalili, że rodzaj Coprinus jest polifiletyczny i rozbili go na kilka rodzajów[3]. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali temu gatunkowi Redhead, Vilgalys i Moncalvo w 2001 r.[1]
Synonimy[2]:
- Agaricus picaceus Bull. 1785
- Coprinus picaceus (Bull.) Gray 1821
- Coprinus picaceus var. ebulbosus Peck 1891
- Coprinus picaceus (Bull.) Gray 1821 var. picaceus
Naukowa nazwa gatunkowa picacea pochodzi od sroki (Pica pica) i nawiązuje do pstrokatej barwy kapelusza[4]. Do pstrokatości kapelusza nawiązuje też polska nazwa, którą nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1965 r. dla synonimu Coprinus picaceus[5]. Po przeniesieniu do rodzaju Coprinellus nazwa ta stała się niespójna z obecną nazwą naukową.
Morfologia
- Kapelusz
- W okresie dojrzałości osiąga średnicę 3–7 cm średnicy i wysokość 7–12 cm. Początkowo jest jajowaty, potem dzwonkowaty, następnie jego brzegi odwijają się na zewnątrz i w typowy dla czernidłaków sposób owocnik czernieje i podczas dojrzewania rozpływa się w czarną ciecz. Powierzchnia bardzo ciemna, szarobrązowa, błyszcząca, pokryta srebrzystobiałymi włókienkami, które rozdzielają się na plamy w miarę rozszerzania się kapelusza[4].
- Blaszki
- Wolne lub nieco przyrośnięte, gęste, początkowo białe, potem czerwonawe, a następnie czarne i zamieniające się w czarną ciecz[4].
- Trzon
- Wysokość 10–20 cm, średnica 0,7–1,5 cm, cylindryczny z bulwiastą podstawą, pusty. Powierzchnia biała, kłaczkowata[4].
- Cechy mikroskopowe
- Wysyp zarodników czarny. Zarodniki elipsoidalne, gładkie 13–19 × 9–12 µm; z centralną porą rostkową[4].
Występowanie
Występuje w Europie, Ameryce Północnej, Afryce, południowo-wschodniej Azji[6]. W. Wojewoda w 2003 r. w swoim opracowaniu podaje 7 stanowisk czernidłaka pstrego na terenie Polski[5]. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[7]. Czernidłak pstry znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który zapewne wkrótce przesunie się do kategorii wymierających, jeśli będą nadal działać czynniki zagrożenia[8].
Saprotrof. Występuje wśród opadłych liści w lasach, zwłaszcza bukowych, rzadziej pod dębami i grabami[5].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-13] (ang.).
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2020-11-13] (ang.).
- ↑ Rare species of the genus Coprinus Pers. s. lato [online], Acta Mycologica, 2011, vol. 46 (1): 27–73 [dostęp 2020-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] (ang.).
- ↑ a b c d e Coprinopsis picacea (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo – Magpie Inkcap [online], First naturedata dostępu = 2020-11-13 (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ DiscoverLife [online] [dostęp 2020-11-13] (ang.).
- ↑ Aktualne stanowiska Coprinopsis picacea w Polsce [online] [dostęp 2020-11-13] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków:W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
