Czosnek syberyjski
 | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | eukarionty |
|---|---|
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | okrytonasienne |
| Klasa | Magnoliopsida |
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) |
| Rząd | szparagowce |
| Rodzina | amarylkowate |
| Podrodzina | czosnkowe |
| Rodzaj | czosnek |
| Gatunek | czosnek syberyjski |
| Nazwa systematyczna | |
| Allium sibiricum L. Mant. Pl. 2: 562 (1771)[3] | |
Czosnek syberyjski (Allium sibiricum L.) – takson różnej rangi w zależności od ujęcia systematycznego – wyodrębniany jako osobny gatunek w obrębie podrodziny czosnkowych Allioideae, włączany też w ramach czosnku szczypiorku (Allium schoenoprasum) jako forma (f. sibiricum (L.) Bolzon), odmiana (var. sibiricum (L.) Hartm.), czy podgatunek (subsp. sibiricum (L.) Syme) albo też utożsamiany z czosnkiem szczypiorkiem[3].
Rozmieszczenie geograficzne
Traktowany jako odrębny takson ma zasięg alpejsko-arktyczny. Występuje w Skandynawii, północnej Rosji i Syberii, na Alasce i arktycznych obszarach Kanady oraz w górach: Pireneje, Alpy, Karpaty, Góry Dynarskie, Ural, Kaukaz[4]. W Polsce występuje tylko w Sudetach i w Karpatach (w Beskidzie Żywieckim). W Sudetach występuje w Śnieżnych Kotłach i w źródliskowym obszarze doliny Łomniczki, w Beskidzie Żywieckim tylko na kilku stanowiskach w masywie Pilska[4], m.in. na Hali Cudzichowej i Hali Cebulowej[5].
Morfologia
- Cebula
- Równowąska, cienka, okryta białobrunatnymi pochwami.
- Łodyga
- Do 60 cm wysokości.
- Liście
- Dość grube, dęte, obłe.
- Kwiaty
- Zebrane w kulisty baldach. Działki okwiatu fioletoworóżowe, wąskolancetowate, zaostrzone, długości 10-15 mm. Pręciki bez ząbków, krótsze od działek[6].
Biologia i ekologia
Bylina, geofit. Rośnie na torfowiskach, w źródliskach, traworoślach i ziołoroślach. Kwitnie od czerwca do września. Liczba chromosomów 2n=16.
Zagrożenia i ochrona
Gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą[7].
Kategorie zagrożenia gatunku:
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)[8]: V (narażony); 2016: EN (zagrożony)[9].
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin: VU (ang. vulnerable, narażony)[10].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-09] (ang.).
- ↑ a b Allium schoenoprasum L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-08] .
- ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Leszek Bernacki, Andrzej Blarowski, Zbigniew Wilczek: Osobliwości szaty roślinnej województwa bielskiego. Poznań: COLGRAF-PRESS, 1998, s. 52. ISBN 83-86258-22-5.
- ↑ P. Kwiatkowski 2001. Czosnek syberyjski. s. 422-424. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409)
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
