Docent

Docent (niem. Dozent od łac. docens „uczący”)^[1][2] – stanowisko w szkołach wyższych i instytutach naukowych dla pracowników dydaktycznych.

W Polsce

W okresie Polski przedwojennej oraz w Polsce Ludowej do 1987 roku docentura była stanowiskiem pośrednim pomiędzy adiunktem a profesorem nadzwyczajnym. Z wyjątkiem lat 1965–1969 tytuł ten przyznawany był osobom posiadającym stopień doktora habilitowanego. Po wydarzeniach marcowych 1968 władze polityczne PRL uznały, że trzeba do uczelni wprowadzić nowe osoby jako pracowników naukowych. Z powodu tych okoliczności znaczną liczbę doktorów piastujących stanowiska adiunktów mianowano docentami – nazywano ich pogardliwie marcowymi docentami.

Od 1 października 2005 roku stanowisko docenta na uczelniach było uregulowane ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym z 27 lipca 2005 r. Ustawa ta w art. 110 ust. 4 dopuszczała (w drodze odpowiedniego zapisu w statutach poszczególnych uczelni) wprowadzenia fakultatywnego stanowiska docenta w grupie pracowników dydaktycznych danej uczelni. Osoba taka powinna posiadać stopień doktora, a jej prawa i obowiązki są podobne jak na stanowisku starszego wykładowcy. W uczelniach morskich na stanowisku docenta mogła być zatrudniona osoba posiadająca tylko stopień naukowy doktora oraz najwyższy stopień morski (art. 114 ust. 8)^[3]. Od 1 października 2011 roku możliwość zatrudniania na stanowisku docenta została zlikwidowana^[4].

 Osobny artykuł: Pracownicy uczelni w Polsce.

W instytutach PAN stanowisko docenta zostało wprowadzone dla pracowników naukowo-badawczych ustawą o PAN w 1960 roku^[5] i utrzymane dla pracowników naukowych instytutów PAN w latach 1997–2010^[6]. W roku 2010 stanowisko docenta w instytutach badawczych (w tym instytutach PAN) zostało zmienione na stanowisko profesora nadzwyczajnego^[7].

Docentem tytułowano zwyczajowo doktorów habilitowanych, a obecnie pracowników naukowych posiadających ten stopień, w okresie przed uzyskaniem stanowiska profesora nadzwyczajnego (lub tytułu profesora) grzecznościowo tytułuje się profesorem^[8][9].

W innych krajach

Ta sekcja od 2012-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

W innych systemach prawnych osoba posiadająca habilitację uzyskiwała zwykle stanowisko docenta formalnie wskazujące, że w przyszłości może uzyskać stanowisko, tytuł i pełnić funkcję profesora akademickiego.

W Prusach stanowisko Privatdozent – „docenta prywatnego”, wprowadzone po reformie uniwersytetów niemieckich w początkach XIX w. oznaczało, że osoba ta miała prawo wykładania na danym fakultecie, ale w odróżnieniu od profesora utrzymywana była ze składek studentów, a nie z funduszy uczelni^[10].

W byłym ZSRR i aktualnie w Rosji docent to także najniższy z czterech tytułów naukowych. Kolejne tytuły to: profesor, członek korespondent, akademik.

W Szwecji tytuł docenta (docent, dawniej: oavlönad docent) nie jest stanowiskiem, lecz przyznawany jest na całe życie jako najwyższy stopień naukowy. Jego otrzymanie wymaga międzynarodowej reputacji badawczej i dorobku po doktoracie, sprawdzanych przez komisję kwalifikacyjną.

Przypisy