Dolna Tunguzka

Ten artykuł od 2013-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Dolna Tunguzka

Нижняя Тунгуска

Kontynent	Azja
Państwo	Rosja
Lokalizacja	Obwód irkucki i Kraj Krasnojarski
Rzeka
Długość	2989 km
Powierzchnia zlewni	473 000 km²
Średni przepływ	3600 m³/s przy ujściu
Źródło
Miejsce	Wyżyna Środkowosyberyjska
Współrzędne	58°02′42,4″N 105°40′39,0″E/58,045100 105,677500
Ujście
Recypient	Jenisej
Współrzędne	65°46′59,9″N 87°57′20,2″E/65,783300 87,955600
Położenie na mapie Kraju Krasnojarskiego źródło ujście
Położenie na mapie Rosji źródło ujście
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Dolna Tunguzka (ros. Нижняя Тунгуска, Niżniaja Tunguska) – rzeka w Rosji (obwód irkucki i Kraj Krasnojarski). Jej długość wynosi 2989 km, a powierzchnia zlewni 473 tysiące km²^[1].

Swoje źródła ma na południu Wyżyny Środkowosyberyjskiej. Płynie przez nią początkowo w kierunku północnym, a potem zachodnim. Wpada do rzeki Jenisej, jako jego prawy dopływ. W górnym biegu płynie szeroką doliną. Dolny bieg obfituje w liczne jezioropodobne rozszerzenia (do 25 km). Miejscami zwęża się do 200 m. W tych miejscach brzegi są strome i osiągają nawet 100–200 m wysokości. Średnia głębokość rzeki 4–6 m, w przełomach 2–3 m, w najgłębszych miejscach nawet do 100 m^[2]. Na progach rzecznych prędkość wody nawet 5 m/s^[2]. Rzeka zasilana jest głównie śniegami. Od maja do lipca Dolna Tunguzka często wylewa. Zamarznięta od października do maja. Na wiosnę tworzą się olbrzymie zatory lodowe, a poziom wody podnosi się nawet o 35 m^[2]. Żeglowna tylko w swoim dolnym biegu od ujścia Koczeczumu.

Nad Dolną Tunguzką leży miasto Tura.

Główne dopływy:

• lewe
  • Nepa (Непа)
  • Bolszaja Jerioma (Большая Ерёма)
  • Ilimpeja (Илимпея)
  • Tajmura (Таймура)
  • Uczami (Учами)
• prawe
  • Koczeczum (Кочечум)
  • Wiwi (Виви)
  • Tutoczana (Тутончана)

Żegluga

Żegluga na Dolnej Tunguzce jest trudna ze względu na liczne progi rzeczne oraz wiry. Najtrudniejszą przeszkodą są progi „Bolszoj” (wielkie), znajdujące się w odległości 128–130 km od ujścia. W 1927 roku statek parowy po raz pierwszy przepłynął przez te progi i od tej pory odbywała się żegluga pomiędzy Turuchańskiem a Turą^[3].

Na początku XX wieku rozważano możliwość budowy kanału łączącego Dolną Tunguzkę z Leną. Rzeki te bowiem w pobliżu miasta Kireńsk zbliżają się do siebie na odległość około 15 km^[2]. Plan ten jednak zarzucono po badaniach w 1911 roku, uznając go za zbyt trudny i drogi^[3].

Elektrownia wodna

Plany budowy elektrowni wodnej na Dolnej Tunguzce sięgają lat 80., wtedy jednak zostały porzucone w następstwie protestów. Ponownie powrócono do nich na początku XXI wieku. Plan zakłada wybudowanie zapory wodnej, w efekcie której zalane ma zostać 10000 km² tundry. Część z przeznaczonych pod zalanie terenów jest miejscem zakopania odpadów nuklearnych. Konstrukcja wymagałaby również przesiedlenia rdzennej ludności ewenkijskiej^[4].

Ze względu na brak zapotrzebowania w energię elektryczną bezpośredniej okolicy, wytworzony prąd miałby być transportowany do europejskiej Rosji za pomocą korytarza energetycznego o długości 3500 km. Szacowany koszt wynosił 13 miliardów dolarów^[4]. Budowa miała rozpocząć się około 2010 roku, jednak została zatrzymana przez katastrofę w elektrowni Sajańsko-Szuszeńskiej w 2009^[5]. W 2016 elektrownia wciąż była w fazie planów^[6].

Krytycy określają pomysł budowy elektrowni, nazywanej wstępnie „Ewenkijską” lub „Turuchańską”^[5], jako niepotrzebny, niebezpieczny oraz stanowiący marnowanie pieniędzy^[4].

Przypisy