Edmund Wasilewski
 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 16 listopada 1814 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 14 listopada 1846 | ||
| |||
| |||
| |||
Edmund Wasilewski (ur. 16 listopada 1814 w Rogoźnie w Lubelskiem, zm. 14 listopada 1846 w Krakowie) – polski poeta, nauczyciel, piewca Krakowa. Znany jako poeta Wolnego Miasta Krakowa, uznawany za najwybitniejszego krakowskiego poetę przed Stanisławem Wyspiańskim.
Życiorys
Edmund Wasilewski był synem zubożałego szlachcica. Od lat dziecięcych związany z Krakowem, gdzie mieszkał od 1815 roku. Skończył trzy klasy Gimnazjum św. Anny. Wcześnie rozpoczął pracę zarobkową jako bibliotekarz u margrabiów Wielopolskich w pałacu w Książu Wielkim. W latach późniejszych był prywatnym nauczycielem w różnych krakowskich domach. Pod koniec życia mieszkał na Placu Dominikańskim 6[1]. Był członkiem Stowarzyszenia Ludu Polskiego[2].
Edmund Wasilewski został pochowany na cmentarzu Rakowickim (pas 12, rząd wsch.). W 1860 roku na jego grobie odsłonięto pierwszy na krakowskim cmentarzu pomnik wzniesiony ze składek. Zaprojektował go Feliks Księżarski, wykonał Edward Stehlik[3].
Twórczość
Cała jego twórczość ściśle dotyczy miasta Krakowa. Swoje wiersze z elementami folkloru oraz akcentami patriotycznymi i rewolucyjnymi[2] publikował od 1837 roku w „Tygodniku Literackim” i innych krakowskich czasopismach[1]. W 1840 sławę przyniósł mu poemat Krakowiaki złożony z luźno powiązanych fragmentów w postaci przyśpiewek ludowych związanych z Krakowem oraz podania o Lajkoniku. Utwór uznawany jest za jedną z najwybitniejszych XIX-wiecznych stylizacji ludowych. Poemat został opublikowany w „Tygodniku Literackim”. Z Krakowem, a zwłaszcza Wawelem, związane były też jego utwory Katedra na Wawelu (1841) i Dzwon Wawelski (1841). Do wielu utworów Edmunda Wasilewskiego muzykę skomponował Stanisław Moniuszko i pieśni te zyskały popularność ze względu na patriotyczny charakter m.in.Pieśń żeglarzów, Hymn orłów, Krakowiaczek[2]. Był także autorem utworów satyrycznych opisujących ówczesne stosunki w Krakowie[1][2] m.in. Visum et repertum zmarłej Rzplitej Krakowskiej r. 1839, krążącej w odpisach[4]..
Upamiętnienie
- Na ścianie domu, w którym zmarł, przy placu Dominikańskim, znajduje się pamiątkowa tablica
- Jedna z ulic w Dębnikach nosi jego imię.
Przypisy
- ↑ a b c Teresa Stanisławska, Jan Adamczewski: Kraków ulica imienia. Kraków: Oficyna Wydawnicza „BIK”, 2000, ISBN 83-87023-08-6
- ↑ a b c d Nowa encyklopedia PWN. T. 6. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, ISBN 83-01-11969-1
- ↑ Karolina Grodziska: Generalny-powszechny-krakowski. Cmentarz Rakowicki w świadomości krakowian w latach 1803-2003. W: 200 lat Cmentarza Rakowickiego. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2005, s. 7-61. ISBN 83-89131-02-1.
- ↑ Kronika Krakowa. Warszawa: Kronika Marian B. Michalik, 1996, ISBN 83-86079-07-X
Bibliografia
- Encyklopedia Krakowa. Warszawa-Kraków: PWN, 2000. ISBN 83-01-13325-2.
- Alina Witkowska, Ryszard Przybylski: Romantyzm. Wyd. VIII - 3 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 466, 676, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13848-6.
Linki zewnętrzne
- Utwory Edmunda Wasilewskiego w serwisie Wolne Lektury
- Tygodnik Ilustrowany 1860 nr 47 (18 sierpnia 1860), s. 433-434, Edmund Wasilewski
- Twórczość Edmunda Wasilewskiego w bibliotece Polona
