Ernest Lundeen

Ernest Lundeen

Data i miejsce urodzenia	4 sierpnia 1878 Beresford, Terytorium Dakoty (dzisiejsza Dakota Południowa)
Data i miejsce śmierci	31 sierpnia 1940 Lovettsville
Senator Stanów Zjednoczonych ze stanu Minnesota
Okres	od 3 stycznia 1937 do 31 sierpnia 1940
Przynależność polityczna	Partia Republikańska, Minnesota Farmer–Labor Party
Poprzednik	Guy V. Howard
Następca	Joseph H. Ball
Członek Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych ze stanu Minnesota
Okres	od 4 marca 1933 do 3 stycznia 1937
Następca	Henry Teigan
Okres	od 4 marca 1918 do 3 marca 1919
Poprzednik	George Ross Smith
Następca	Walter Newton
Członek Izby Reprezentantów Minnesoty z 42. dzielnicy
Okres	od 3 stycznia 1911 do 3 stycznia 1915
Poprzednik	William Campbell i John Godspeed
Następca	John Sanborn Jr. i George Sudheimer
Multimedia w Wikimedia Commons

Ernest Lundeen (ur. 4 sierpnia 1878, zm. 31 sierpnia 1940) – amerykański prawnik i polityk.

Rodzina i edukacja

Lundeen urodził się i wychował w gospodarstwie swojego ojca w Brooklyn Township w hrabstwie Lincoln niedaleko Beresford w Terytorium Dakoty. Jego ojciec, C.H. Lundeen, był miejscowym pionierem, któremu przypisuje się nazwanie Brooklyn Township oraz pomoc w założeniu szkoły i innych znajdujących się tam instytucji. Większość braci i sióstr Ernesta Lundeena zmarła podczas epidemii błonicy w latach osiemdziesiątych XIX wieku. W 1896 rodzina Lundeena przeprowadziła się do Harcourt w stanie Iowa, a następnie do Minnesoty. Ernest ukończył Carleton College w Northfield w Minnesocie w 1901 roku, a następnie studiował prawo na University of Minnesota Law School. W 1906 został przyjęty do palestry.

Kongres

Lundeen służył w armii Stanów Zjednoczonych podczas wojny amerykańsko-hiszpańskiej. W latach 1911–1914 zasiadał w Izbie Reprezentantów Minnesoty^[1]. Następnie jako republikanin był członkiem Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych z Minnesoty od 4 marca 1917 do 3 marca 1919 roku podczas kadencji 65. Kongresu. Był jednym z 50 przedstawicieli, którzy głosowali przeciwko wypowiedzeniu wojny Niemcom 6 kwietnia 1917^[2]. Przez ten wybór stracił nominację do następnych prawyborów republikańskich w 1918 roku, które przegrał z Walterem Newtonem. Następnie w latach 1933–1937 był członkiem Izby Reprezentantów podczas 73. i 74. Kongresu z ramienia partii Minnesota Farmer-Labor Party.

W 1934 podczas 73. Kongresu Lundeen złożył ustawę o ubezpieczeniu na wypadek bezrobocia robotników (Workers' Unemployment Insurance Bill). Zawierała ona program ubezpieczeń dla bezrobotnych i ubezpieczeń społecznych stworzony w 1930 i popierany przez Komunistyczną Partię przez kilka następnych lat. Komunistyczna Partia zebrała znaczne poparcie dla tej ustawy. Poparcia udzielili m.in. związkowcy i państwowe federacje związkowe. Ustawa zyskała wparcie liberałów, którzy nie byli zadowoleni z mniej hojnej i bardziej radykalnej ustawy Wagnera-Lewisa (która stała się ustawą o ubezpieczeniach społecznych). Z pomocą Lundeena komisja Komitetu Pracy wysłuchała zeznań 80 świadków na temat potencjalnych korzyści z przyjęcia tej ustawy oraz problemów osób bezrobotnych. Wielu członków tej komisji było komunistami. Znalazł się w niej również przewodniczący Partii Komunistycznej, Earl Browder. Ustawa została zaakceptowana w Komisji Pracy niewielką większością głosów, następnie jednak odrzucona przez kierownictwo izby, które nie chciało dopuścić do żadnej konkurencji z ustawą Wagnera-Lewisa^[3].

Praca senatorska

Lundeen został wybrany do Senatu Stanów Zjednoczonych w 1936 roku jako członek Farmer-Labor Party. Służył od 3 stycznia 1937 w 75. i 76. Kongresie aż do śmierci. Początkowo jego sympatie do komunistów nie uległy zmianie: w 1936 senator elekt Lundeen przemawiał na spotkaniu „Przyjaciół Związku Radzieckiego” w Madison Square Garden, zwracając się do nich per towariszczi („towarzysze”). Pozostał jednak izolacjonistą i został później potępiony przez partię jako reakcjonista^[4].

Jego izolacjonistyczne poglądy sprawiły, że zaczął sympatyzować z nazistowskimi Niemcami. Miał bliskie powiązania z George'em Sylvesterem Viereckiem, czołowym nazistowskim agentem w USA. Viereck często korzystał z biura Lundeena i „czasami dyktował przemówienia dla Lundeena, bezpardonowo używał telefonów senatora, aby uzyskać materiały od Hansa Thomsena z [niemieckiej] ambasady”^[5].

14 czerwca 1939 roku Lundeen dołączył do delegacji cywilnej na pokładzie niszczyciela typu Sims USS Hammann podczas próby morskiej u wybrzeży Fire Island. Okręt osiągnął maksymalną prędkość 40 węzłów, zatrzymał się całkowicie w 58 sekund, a następnie popłynął wstecz z prędkością 20 węzłów^[6]. Lundeen powiedział, że to doświadczenie było „niesamowite”, a ten test pokazał, że amerykańscy projektanci okrętowi „nie muszą się nikomu kłaniać”.

Śmierć i śledztwo FBI

31 sierpnia 1940 Lundeen był pasażerem lotu 19 linii Pennsylvania Central Airlines, lecącego z Waszyngtonu do Detroit. Samolot rozbił się po południu w pobliżu Lovettsville w stanie Wirginia. Wszystkie 25 osób na pokładzie zginęło^[7]. Na pokładzie byli także agent specjalny FBI, drugi pracownik FBI i prokurator z Wydziału Kryminalnego Departamentu Sprawiedliwości USA^[8].

W 2022 Rachel Maddow wydała serię podcastów zatytułowaną Ultra, w których badała współudział Lundeena w operacjach wywiadowczych i propagandowych nazistowskich Niemiec w USA w okresie bezpośrednio poprzedzającym przystąpienie Ameryki do II wojny światowej. W chwili śmierci Lundeena FBI badało jego powiązania z Viereckiem, czołowym nazistowskim szpiegiem pracującym w USA w celu szerzenia prohitlerowskiej i antysemickiej propagandy^[8][9].

Po śmierci Lundeena jego żona Norma próbowała oczyścić imię męża, zatajając prawdę^[10] przed pracownikami FBI i dziennikarzami. W ciągu 2 dni od katastrofy odwiedziła biuro zmarłego męża na Kapitolu, żeby zabrać dokumenty łączące go z Viereckem^[10]. W ciągu następnego roku dziennikarze różnych stacji radiowych i gazet powiązali Lundeena z Viereckiem i propagandą nazistowską^[10]. Norma Lundeen, chcąc zablokować publikację tych wiadomości, występowała publicznie w audycjach radiowych, oczerniając dziennikarzy zajmujących się tą kwestią, grożąc też procesem sądowym jednemu z dziennikarzy radiowych^[10]. Podczas śledztwa prowadzonego przez Williama Maloneya złożyła fałszywe zeznania, według których zabrała dokumenty łączące Vierecka z Lundeenem, ale w międzyczasie zaginęły one podczas włamania do ich domu^[11]. Później dokumenty te odnalazły się w rodzinnym archiwum Lundeenów^[11].

Przypisy

Bibliografia

• Harvey Klehr: Heyday of American Communism: The Depression Decade. 1985, s. 283-284. ISBN 0-465-02946-9.