Euterpa warzywna

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

arekowce

Rodzina

arekowate

Rodzaj

euterpa

Gatunek

euterpa warzywna

Nazwa systematyczna

Euterpe oleracea Mart.

Synonimy

Hist. nat. palm. 2:29, t. 28-30. 1824

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Euterpa warzywna, warzywnia warzywna (Euterpe oleracea) – gatunek z rodziny arekowatych (palm). Pochodzi z terenów tropikalnych Ameryki Południowej, ale został szeroko rozprzestrzeniony w strefie międzyzwrotnikowej na całym świecie.

Morfologia

Drzewo dorastające do 15 m wysokości. Długie liście do 3,5 m długości skupione są na szczycie pnia. Kwiatostan rozgałęziony, obupłciowy. Kwiaty gęste o białym kielichu i czerwonej koronie. Owocem jest kulista, jednonasienna, włóknista jagoda w kolorze ciemnofioletowym.

Zastosowanie

Szczyty pędu oraz młode części kwiatostanu są spożywane jako jarzyna, niekiedy używane do wyrobu przetworów marynowanych lub solonych.

Owoce (portugal. açaí, ang. acai berries) – podobne z wyglądu do winogron, lecz mniejsze – zawierają pojedynczą dużą pestkę (7–10 mm średnicy) i bardzo niewiele miąższu. Drzewo rodzi je dwa razy rocznie w kilku, a nawet kilkunastu gronach, zawierających od 500 do 900 jagód.

Miąższ jest wykorzystywany w tradycyjnej kuchni brazylijskiej. W Amazonii jest wręcz podstawą diety mieszkańców dżungli, stanowiąc wagowo do 42% ogółu pożywienia^[3].

W położonym na północy stanie Pará miąższ jest zwykle podawany z tapioką i – w zależności od regionu – solony bądź słodzony cukrem lub miodem (sam nie jest słodki, posiada jednak wyróżniający te owoce aromat). W południowej Brazylii spożywa się go na zimno, najczęściej z granolą, a potrawa ta nosi nazwę „açaí na tigela”. Wykorzystuje się miąższ również do produkcji lodów i napojów. Sok wyciśnięty z miąższu używany jest również do produkcji napojów alkoholowych^[4]. Od lat dziewięćdziesiątych XX wieku sok i koncentraty stały się popularnie na całym świecie, zwłaszcza w USA.

W maju 2009 roku Agencja Bloomberg alarmowała, że rosnąca popularność soku z tych owoców w Stanach Zjednoczonych „pozbawia mieszkańców dżungli brazylijskiej bogatego w proteiny pożywienia, które od pokoleń jest podstawą ich diety”^[5]. Sok i suplementy z tej rośliny reklamowane są jako środki odchudzające, jednakże brak jest rzetelnych badań, sugerujących ich skuteczność w jakiejkolwiek przypadłości^[6]^[7].

Ponieważ owoce zawierają duże ilości manganu, suplementy mogą zmniejszać przyswajanie żelaza z diety^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-01] (ang.).
↑ R. Murrieta, D.L. Dufour, A.D. Siqueira: Food consumption and subsistence in three Caboclo populations on Marajo Island, Amazonia, Brazil, „Human Ecology” 27/1999, ss.455–475
↑ Acai Berry Liquor. [dostęp 2010-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-19)].
↑ Adriana Brasileiro: ‘Superfood’ Promoted on Oprah’s Site Robs Amazon Poor of Staple. Bloomberg, 14.05.2009. [dostęp 2010-09-16]. (ang.).
↑ Acai | NCCIH [online], NCCIH [dostęp 2017-02-08] (ang.).
↑ MichaelM. Heinrich MichaelM., TasleemT. Dhanji TasleemT., IvanI. Casselman IvanI., Açai (Euterpe oleracea Mart.)–A phytochemical and pharmacological assessment of the species’ health claims, „Phytochemistry Letters”, 4 (1), 2011, s. 10–21, DOI: 10.1016/j.phytol.2010.11.005 [dostęp 2017-02-08] .
↑ Sarah E.S.E. Edwards Sarah E.S.E. i inni, Phytopharmacy: An Evidence-Based Guide to Herbal Medicinal Products, John Wiley & Sons, 17 lutego 2015, ISBN 978-1-118-54355-9 [dostęp 2017-02-08] (ang.).