François Duvalier

Francois Duvalier

Data i miejsce urodzenia	14 kwietnia 1907 Port-au-Prince
Data i miejsce śmierci	21 kwietnia 1971 Port-au-Prince
Prezydent Haiti
Okres	od 22 października 1957 do 21 kwietnia 1971
Poprzednik	Antonio Thrasybule Kebreau
Następca	Jean-Claude Duvalier
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

François Duvalier (wym. /frɑ̃ˈswa dü vaˈlyeɪ/^[1], znany jako Papa Doc (ur. 14 kwietnia 1907 w Port-au-Prince, zm. 21 kwietnia 1971 tamże) – haitański lekarz, prezydent Haiti od 1957 i dyktator (samozwańczy dożywotni prezydent) tego kraju od 1964 roku do śmierci.

Jego rządy stanowiły na Haiti okres autokracji, korupcji i terroru. Od końca 1963 roku sprawował władzę absolutną, ogłaszając się półboskim ucieleśnieniem Haiti i promując kult własnej osoby^[2]. Aby utrzymać swoje rządy, Duvalier polegał na prywatnej milicji Tonton Macoute^[3][4], której działania obejmowały zastraszanie społeczeństwa i mordowanie rzekomych przeciwników reżimu^[2].

Życiorys

Urodził się 14 kwietnia 1907 roku w stołecznym Port-au-Prince. Jego rodzina należała do klasy średniej^[3]. W 1934 roku ukończył studia medyczne i rozpoczął trwającą do 1943 karierę lekarską. Wsławił się w finansowanej przez Amerykanów kampanii przeciwko malinicy^[2]. Od 1934 roku pozostawał współpracownikiem dziennika „Action Nationale”. Na ten czas przypadła jego działalność w grupującej pisarzy organizacji „Le Groupe des Griots“ – głosiła ona hasła nacjonalizmu i odwoływała się do voodoo^[2] (którego był wyznawcą^[5]). W 1939 roku ożenił się z pielęgniarką Simone Ovide. Para miała trzy córki i syna^[3]. W 1944 roku napisał książkę „Stopniowa ewolucja wudu”^[5]. W latach 1944–45 studiował na University of Michigan. Po powrocie do kraju objął tekę ministra zdrowia i pracy w rządzie Dumarsaisa Estimé. Gdy w 1950 roku władzę objął Paul Magloire, Duvalier zrezygnował z urzędu i powrócił do pracy lekarza^[3]. W 1954 roku zagrożony represjami ze strony reżimu Magloire, porzucił pracę i ukrył się na prowincji. W tym czasie uważany był za czołową figurę opozycji. W 1956 roku, gdy Magloire ogłosił pojednanie narodowe, Duvalier wyszedł z ukrycia i ogłosił swój start w wyborach prezydenckich^[3][2].

Wybory odbyły się w 1957 roku i okazały się sukcesem Duvaliera, mającego znaczne poparcie na wsi. Pokonani przez niego kandydaci odmówili współpracy z nim i zachęcali do aktów przemocy oraz nieposłuszeństwa wobec nowego prezydenta^[3]. Przystępując do umocnienia władzy powierzył swojemu doradcy – Clémentowi Barbotowi – tworzenie Tonton Macoute, prywatnej armii odpowiedzialnej za terroryzowanie i mordowanie przeciwników politycznych^[2]. Pierwsze takie oddziały powstały w 1959 roku^[6]. Duvalier popadł w konflikt z kubańskim rządem Fidela Castro, który udzielał azylu licznym uciekinierom z Haiti^[6]. W 1959 roku doszło do nieudanej inwazji na wyspę, przeprowadzonej przez haitańskich uchodźców z kubańską pomocą. Atak odparto dzięki pomocy Stanów Zjednoczonych^[7], które ze względów zimnowojennych (bezwzględnie eliminował podejrzanych o komunizm^[8]), pozostawały opiekunem haitańskiego reżimu^[6].

W 1959 roku przeszedł zawał serca oraz kilkugodzinną śpiączkę, które przyczyniły się do podupadnięcia Duvaliera na zdrowiu psychicznym^[8]. Jego rządy stały się coraz bardziej represyjne, skorumpowane i groteskowe. Po 1963 roku w kraju umacniał się kult jednostki, a w 1964 roku Duvalier ogłosił się dożywotnim prezydentem^[2][5]. Do krzewienia kultu własnej osoby próbował wykorzystać Kościół katolicki. Nakazał haitańskim proboszczom wprowadzić nowe wersje modlitw, zawierające odwołania do jego osoby^[5]. W 1966 roku został ekskomunikowany przez Watykan za prześladowanie przeciwnego mu duchowieństwa^[2]. W 1969 roku wyrzucił z kraju arcybiskupa Port-au-Prince, a oficjalną religią państwa uczynił voodoo^[5]. Zmianom haitańskiego życia społecznego towarzyszyło zdziesiątkowanie miejscowych mulatów^[5]. Brutalne działania Duvaliera przyczyniły się do wstrzymania amerykańskiej pomocy dla Haiti^[2].

Jego rządy charakteryzowały się wyjątkową, jak na haitańskie warunki, stabilnością. W latach 60. likwidował on wszelkie grupy emigrantów politycznych, które lądowały na Haiti, próbując wywołać antyrządowe powstanie^[5]. Kosztem utrzymania stabilności politycznej była śmierć około 30 tysięcy przeciwników jego reżimu. Zmarł w 1971 roku. Następcą François został jego syn Jean-Claude Duvalier. Pozostawił po sobie kraj ogarnięty gospodarczym kryzysem^[2][4].

Zobacz też

• Papa D

Przypisy