Franciszek Żmurko

Data i miejsce urodzenia

18 lipca 1859
Lwów

Data i miejsce śmierci

9 października 1910
Warszawa

Narodowość

polska

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Monachium

Dziedzina sztuki

malarstwo

Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Józef Jan Żmurko (ur. 18 lipca 1859 we Lwowie, zm. 9 października 1910 w Warszawie) – polski malarz salonowy. Tematyką jego obrazów były portrety, półakty, głowy kobiet, kompozycje antyczne, scenki egzotyczne, historyczne, religijne i symboliczne. Znany głównie jako twórca aktów i zmysłowych portretów kobiecych, utrzymanych w ciepłym kolorycie.

Życiorys

Był synem Wawrzyńca Żmurki, profesora matematyki na Uniwersytecie Lwowskim. Pierwsze lekcje rysunku pobierał u Franciszka Tepy we Lwowie. W 1876 rozpoczął edukację w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Jana Matejki, następnie wyjechał do Wiednia, gdzie początkowo studiował w Akademii, a później samodzielnie. W październiku 1876 wyjechał do Monachium, gdzie przez pół roku 1877 kształcił się w pracowni Sándora Wagnera (26 X 1876 r. zgłosił się do Techn. Malklasse) na Akademii Sztuk Pięknych^[1]. W 1880 zamieszkał w Krakowie. W 1882 osiadł w Warszawie^[2].

Swoje prace wystawiał w Salonie Aleksandra Krywulta (1881, 1883), galerii Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (1880, 1888, 1894–1895, 1900, 1902) oraz na wystawach międzynarodowych w Paryżu, Londynie, Chicago, San Francisco.

Inspiracją dla twórczości Żmurki były kobiety^[3]. W jego obrazach przeważała tematyka starotestamentowa, orientalna i antyczna^[2], typowa dla sztuki akademickiej (np. Napój miłosny, 1879; Z rozkazu padyszacha, 1881; Nubijczyk, 1884; Laudamus feminam, 1900). Eksperymentował też z estetyką postimpresjonistyczną (Dama z parasolką na tle Ojcowa, 1887; Ogródek artysty, 1895) i secesyjną (Lilie, 1896; Portret młodej kobiety, 1896)^[2].

Artysta był ceniony nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie, a zamówienia otrzymywał nawet z Ameryki^[4]. Z czasem jednak, jak twierdził historyk sztuki Dariusz Konstantynów, „jego sztuka uległa zmanierowaniu i w opinii historyków sztuki na długie dziesięciolecia stała się synonimem artystycznej rutyny i złego gustu”^[5].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera E-2-29/30)^[6]. Na jego wystawie pośmiertnej w TZSP (1911) pokazano ponad 150 obrazów^[7].

Życie prywatne

Jego żoną była aktorka Aleksandra Lüde^[8].

Galeria

Zuzanna i starcy, 1879, Muzeum Narodowe w Krakowie
Rzymianka u studni, 1881, Muzeum Narodowe w Krakowie
Kobieta z wachlarzem, 1884, olej na płótnie, 74x51 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
Autoportret, 1895, olej na płótnie, 160 x 110,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
Studium głowy kobiecej, 1900, Muzeum Narodowe w Krakowie
Czarne warkocze, 1907, Muzeum Narodowe w Krakowie

Przypisy

↑ I. Królewska Akademia Sztuk Pięknych..., [w:] H.H. Stępień H.H., M.M. Liczbińska M.M., Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914 (materiały źródłowe), wyd. II, Kraków: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Chors, 1994, s. 12, ISBN 83-903086-1-4 .
↑ ^a ^b ^c Franciszek Żmurko » Niezła sztuka [online], Niezła sztuka [dostęp 2023-09-19] (pol.).
↑ Malarz pięknych kobiet. duszki.pl
↑ Wielbiciel kobiecego ciała. weranda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].. weranda.pl
↑ Żmurko Franciszek, Portret kobiecy, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-09-19] .
↑ Cmentarz Stare Powązki: JÓZEF LATKO-KOBYLIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19] .
↑ Franciszek ŻMURKO – Portret kobiety [online], Artinfo.pl [dostęp 2023-09-19] .
↑ Kronika. „Głos Rzeszowski”, s. 2, Nr 42 z 16 października 1910.