Giovanni Battista Pergolesi

Imię i nazwisko

Giovanni Battista Draghi

Data i miejsce urodzenia

4 stycznia 1710
Jesi

Pochodzenie

włoskie

Data i miejsce śmierci

16 marca 1736
Pozzuoli

Przyczyna śmierci

gruźlica

Instrumenty

skrzypce, organy

Gatunki

muzyka poważna, muzyka barokowa

Zawód

kompozytor, organista, skrzypek

Multimedia w Wikimedia Commons

Tablica na miejscu urodzenia kompozytora

Giovanni Battista Pergolesi, właściwie Giovanni Battista Draghi (ur. 4 stycznia 1710 w Jesi, zm. 16 marca 1736 w Pozzuoli) – włoski kompozytor, skrzypek i organista epoki baroku^[1]^[2]^[3]^[4].

Życiorys

Urodził się w Jesi w regionie Ankony. Jego rodzicami byli Francesco Andrea Draghi i Anna Vittoria Giorgi^[5]. Miał dwóch braci i siostrę, ale wszyscy oni zmarli w dzieciństwie^[5]. Przyszły kompozytor cierpiał z powodu deformacji lewej nogi, prawdopodobnie wskutek przebycia polio^[5]. Pierwsze wykształcenie muzyczne odebrał w Jesi (organy, skrzypce). Następnie dzięki mecenatowi margrabiego Carla Marii Pianettiego^[6] został wysłany do konserwatorium w Neapolu, gdzie później powstała większość jego kompozycji. Jednym z jego tamtejszych nauczycieli był kompozytor Francesco Durante^[6]. Zalicza się go do grona twórców opery komicznej. Dziełem, które zapewniło mu znaczącą popularność i przyczyniło się do rozwoju włoskiej opery buffa, było intermezzo La serva padrona (Służąca panią), które wystawiono w Neapolu w 1733 roku^[1]. Przypominało operę seria, ale akcja była w nim ważniejsza od popisu wokalnego. Kiedy wystawiono ją w Paryżu w 1752 roku, rozpętała „wojnę buffonistów z antybuffonistami”^[7]^[2], czyli zwolenników Pergolesiego i Jean-Philippe Rameau^[8].

W 1736 roku, kiedy zaczął podupadać na zdrowiu Pergolesi osiadł w klasztorze w Pozzuoli^[3]. Tam skomponował Salve Regina c-moll oraz inne dzieło, które przyniosło mu trwałą sławę – Stabat Mater^[2]^[9].
Zmarł na gruźlicę w wieku zaledwie 26 lat. Został pochowany w katedrze w Pozzuoli^[2].

Wybrane dzieła

Opery seria

Salustia (Morelli według Zeno Alessandro Severo), Neapol, 1732
Dumny więzień (Il prigioniero superbo), prapremiera: Neapol, Teatro San Bartolomeo, 28 sierpnia 1733
Hadrian w Syrii (Adriano in Siria, libretto: (Metastasio), prapremiera: Neapol, Teatro San Bartolomeo, 25 października 1734
Olimpiada (L'Olimpiade, libretto: (Metastasio), prapremiera: Rzym, Teatro di Sordinona, 8 lub 15 stycznia 1735

Opery buffa

Braciszek zakochany (Lo frate 'nnamorato, libretto: Gennarantonio Federico), prapremiera: Neapol, Teatro dei Fiorentini, 23 września 1732 (wersja zrewidowana 1734)
Flaminio (Il Flaminio, libretto: Gennarantonio Federico), Neapol, Teatro Nuovo, jesień 1735

Intermezza

Służąca panią (La serva padrona, libretto: Gennarantonio Federico), prapremiera: razem z operą Il prigioniero superbo, Teatro San Bartolomeo, 28 sierpnia 1733
La contadina astuta (Mariani), wykonane razem z operą Adriano in Siria, 1734 (wyk. jako Livietta e Tracollo Rzym, 1734; wyk. jako Il ladio finto pazzo, Mediolan, 1739; wyk. jako Il finto pazzo, Wenecja, 1741; wyk. jako Amor fa l'uomo cieco, o La sorte degli amanti, Wenecja, 1742; wyk. jako Il Tracollo, Wenecja, 1744, wyk. jako Livietta, Wenecja, 1746; wyk. jako La finta Polacca, Rzym, 1748)

Serenaty

Il tempo felice (Macri), Torremaggiore, 1735 - muzyka zaginęła

Muzyka religijna

Confitebor - psalm, Neapol, 1732
Deus in adjutorium, Neapol, 1732
Dixit Dominus D-dur - psalm, Neapol, 1732
In coelestibus regnis A-dur - antyfona
In hac die quam decora - motet
Laudate pueri dominum - psalm
Salve regina a-moll - antyfona
Salve regina c-moll - antyfona, 1736
Stabat Mater f-moll - sekwencja, 1736 – ukończone na kilka dni przed śmiercią w Pozzuoli

Oprócz powyższych gatunków Pergolesi tworzył również sonaty, oratoria, psalmy, kantaty, motety i msze.

Zobacz też

Pulcinella

Przypisy

↑ ^a ^b Pergolesi Giovanni Battista, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-10-01] .
↑ ^a ^b ^c ^d Giovanni Battista Pergolesi, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-10-01] (ang.).
↑ ^a ^b Giovanni Battista Pergolesi (1710-36). musicacademyonline.com. [dostęp 2017-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-15)]. (ang.).
↑ Pergolesi, Giovanni Battista. treccani.it. [dostęp 2017-10-01]. (wł.).
↑ ^a ^b ^c Giovanni Pergolesi. giovannipergolesi.weebly.com. [dostęp 2017-10-01]. (ang.).
↑ ^a ^b Giovanni Battista Pergolesi. encyclopedia.com. [dostęp 2017-10-01]. (ang.).
↑ buffoniści i antybuffoniści, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-10-01] .
↑ D. Gwizdalanka, Historia muzyki 2, Kraków 2006, s. 104.
↑ Stabat Mater - Giovanni Battista Pergolesi. ninateka.pl. [dostęp 2017-10-01]. (pol.).

Bibliografia

Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 682. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. P. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

Giovanni Battista Pergolesi – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
Giovanni Battista Pergolesi – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej Choral Public Domain Library (ChoralWiki)
Fondazione Pergolesi Spontini (wł. • ang.)
Giovanni Battista Pergolesi – nuty w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (osoba):