Glediczja trójcierniowa
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | |||
Rząd | bobowce | ||
Rodzina | bobowate | ||
Rodzaj | glediczja | ||
Gatunek | glediczja trójcierniowa | ||
Nazwa systematyczna | |||
Gleditsia triacanthos L. Sp.Pl.2, 1753 | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
najmniejszej troski | |||
Zasięg | |||
| |||
|
Glediczja trójcierniowa, iglicznia trójcierniowa (Gleditsia triacanthos L.) – gatunek drzewa z rodziny bobowatych (Fabaceae Lindl.). Pochodzi z Ameryki Północnej, rozprzestrzenił się w Australii, jest też uprawiany w wielu krajach świata[4].
Na niektórych obszarach rozprzestrzenia się jako roślina inwazyjna[5].
Morfologia
- Pokrój
- Drzewo osiągające wysokość do 30 m, o luźnej i nieregularnej koronie.
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe. Liście złożone parzystopierzaste, długości 10-13 cm, złożone z 16-30 wąskich, symetrycznych i eliptycznych listków. Listki o barwie zielonej, niekiedy z żółtawym odcieniem, o zaokrąglonych wierzchołkach, okrągłych nasadach i gładkich brzegach.
- Pędy
- Pień i pędy pokryte licznymi, sztywnymi i długimi trójdzielnymi cierniami o długości nawet do 15-17 cm.
- Kwiaty
- Pojedyncze, zebrane w grono, promieniste o barwie zielonej – zielonkawożółtej.
- Owoce
- Płaskie, czerwonobrązowe i błyszczące, łukowate strąki o długości 15-40 cm, często powrozowato skręcone.
- Glediczja trójcierniowa - Gleditsia triacanthos
-
-
-
-
- Ciernie wyrastające z pnia
-
- Dojrzałe strąki
-
-
Zastosowanie i uprawa
- Roślina ozdobna. Ze względu na ciekawy wygląd bywa sadzona w parkach miejskich. Szczególnie dekoracyjna staje się jesienią, gdy przebarwiają się jej liście. Oprócz typowej formy uprawiane są odmiany ozdobne, np. `Sunburst` o żółtozielonych liściach. Rozmnażanie drzewa jedynie przez wysiew nasion. Preferuje gleby przepuszczalne, zasadowe, średnio wilgotne i raczej ubogie. Dość dobrze znosi suszę.
- Roślina jadalna. Strąki i nasiona użytkowano podobnie jak popularne rośliny strączkowe, zawierają dużo węglowodanów[6].
- Roślina pastewna. Strąki i nasiona są wysokiej jakości paszą dla zwierząt rzeźnych[7].
Pomniki przyrody
Okazałe lub inaczej wyróżniające się drzewa chronione bywają jako pomniki przyrody. W Polsce ochronie takiej podlegają 42 drzewa lub grupy drzew tego gatunku[8]. Należą do nich np. dwie glediczje rosnące w Cieszynie w pobliżu Teatru Miejskiego[9].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
- ↑ Gleditsia triacanthos, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
- ↑ S.M.S.M. Csurhes S.M.S.M., D.J.D.J. Kriticos D.J.D.J., Gleditsia triacanthos L. (Caesalpiniaceae), another thorny, exotic fodder tree gone wild, wyd. 9, 1994, ISSN 0815-2195 [dostęp 2016-07-31] .
- ↑ ŁukaszŁ. Łuczaj ŁukaszŁ., Dzikie rośliny jadalne Polski: przewodnik survivalowy, Wydawnictwo "Chemigrafia", 2004, ISBN 978-83-904633-6-0 [dostęp 2016-07-31] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-29] (pol.).
- ↑ MICHAEL A.M.A. GOLD MICHAEL A.M.A., JAMES W.J.W. HANOVER JAMES W.J.W., Honeylocust (gleditsia Triacanthos), a Multi-Purpose Tree for the Temperate Zone, „International Tree Crops Journal”, 4, 1993, s. 189–207, DOI: 10.1080/01435698.1993.9752919, ISSN 0143-5698 [dostęp 2016-07-31] .
- ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2022-09-07].
- ↑ Aleksander Dorda: Via Natura – uroki cieszyńskiej przyrody. Trasa podstawowa cz. III. www.cieszyn.pl. [dostęp 2017-02-11]. (pol.).
Bibliografia
- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.
Encyklopedia internetowa:
- Britannica: plant/honey-locust-tree-species
- SNL: korstorn
Identyfikatory zewnętrzne:
- BioLib: 39870
- EoL: 416265
- EUNIS: 170520
- Flora of China: 200012141
- Flora of North America: 200012141
- GBIF: 2959443
- identyfikator iNaturalist: 54797
- IPNI: 496619-1
- ITIS: 26714
- NCBI: 54874
- Plant Finder: 280280
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): ild-1446
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:110723-2
- Tela Botanica: 30278
- identyfikator Tropicos: 13001001
- USDA PLANTS: GLTR