Granica polsko-rumuńska
 | |||
| Państwa graniczące |
| ||
|---|---|---|---|
| Okres istnienia | 1919−1939 | ||
| W obecnym przebiegu | nie istnieje | ||
| Długość | 338[1] km | ||
| |||
Granica polsko-rumuńska − istniejąca w okresie międzywojennym granica państwowa o długości 338 km[a] pomiędzy II Rzeczpospolitą i Królestwem Rumunii.
Kształtowanie się granicy
Rumuńska armia zajęła dawny habsburski kraj koronny Bukowinę oraz południowo-wschodnią część Galicji, ograniczoną linią łączącą rzeki Dniestr i Cisa, do końca maja 1919 roku (zob. Okupacja Pokucia przez Rumunię). Bukowina była zamieszkana przez Rumunów i Ukraińców, natomiast południowo-wschodnia Galicja była ukraińskojęzyczna, z wyjątkiem polskiego osadnictwa w miastach. Wojska polskie opanowały natomiast pozostałe terytorium Galicji Wschodniej ze Stanisławowem włącznie do połowy lipca 1919. W ramach regulowania granicy w sierpniu 1919 Rumuni przekazali Polsce kontrolowane przez siebie terytoria galicyjskie. Granica pomiędzy obu państwami miała przebieg taki jak przedwojenna granica między krajami koronnymi Przedlitawii – Galicją i Bukowiną[3].
Przebieg granicy
Granica polsko-rumuńska rozpoczynała się od trójstyku polsko-czechosłowacko-rumuńskiego, położonego na szczycie Stogu (1653 m n.p.m.) w Karpatach Marmaroskich. Dalej podążała na wschód grzbietem tego masywu aż do położonego na Przełęczy Banulskiej źródła potoku Munczelus (Menczył). Od tego miejsca granica skręcała na północ i biegła wzdłuż Munczelusu, następnie Perkałabu, Białego Czeremoszu i Czeremoszu aż dochodziła do jego ujścia do Prutu. Potem wędrowała na północ, wprost do Dniestru. Trójstyk polsko-rumuńsko-radziecki, będący ostatnim punktem granicy polsko-rumuńskiej, znajdował się u ujścia Zbruczu do Dniestru. Dokładnie opisana w Końcowym Protokole Delimitacyjnym między Polską a Rumunią podpisanym 17 maja 1935 roku[4].
Wyznaczenie granicy z Rumunią przeciągnęło się do lat trzydziestych. Było trudne ze względu na pretensje Rumunów do południowej, górskiej części Pokucia. Polacy odrzucili pomysł wymiany terytorium Bukowiny za południowe Pokucie, m.in. z powodu odkrytych złóż mineralnych Gór Czywczyńskich.
Granicę wyznaczały żeliwne słupy graniczne – mniejsze, zwieńczone sześcianem z literami P i R, oraz większe, z godłami na tabliczkach ponad sześcianami[5]. Granica państwowa przebiegała wzdłuż południowych granic województwa stanisławowskiego i województwa tarnopolskiego.
Przejścia graniczne
W okresie międzywojennym na granicy funkcjonowało kilka przejść granicznych, z których najważniejsze znajdowały się na Dniestrze w Zaleszczykach oraz w dolinie Prutu za Śniatynem. Szczególnie to pierwsze odegrało bardzo dużą rolę we wrześniu 1939 roku – wtedy to oddziały polskie przechodziły zaleszczycki most w nadziei kontynuowania walki z Niemcami i Sowietami przy boku zachodnich sojuszników – Francji i Anglii. Nadzieje te okazały się złudne, gdyż żołnierze zostali internowani i przewiezieni do obozów w Dobrudży.
Konwencja z 7 grudnia 1929 roku pomiędzy Polską i Rumunią ustaliła następujące przejścia graniczne[6]:
Przejścia z urzędami celnymi
- Kozaczówka – Prigorodoc
- Zaleszczyki – Crișciatec
- Jasienów Polny – Babin (w budowie)
- Śniatyn-Załucze – St. Grigore-Ghica-Vodă (kolejowe)
- Kułaczyn – Orășeni (w budowie)
- Załucze – Vășcăuți (filia urzędu celnego Śniatyn-Załucze)
- Kuty – Vijnița
Przejścia bez urzędów celnych
- Uście Biskupie – Sămușeni
- Gródek – Vasilău și Culeuți
- Jabłonica – Iablonița
Uwagi
Przypisy
- ↑ E. Romer Atlas Polski wspolczesnej, 1928
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 218.
- ↑ Polityka. Wydanie specjalne 2/2008. Niepodległość 1918
- ↑ Końcowy protokół delimitacyjny między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Rumunii, podpisany w Bukareszcie dnia 17 maja 1935 r., „Dziennik Ustaw” (Dz.U. z 1937 r. nr 3 poz. 27), Internetowy System Aktów Prawnych, 14 stycznia 1937 [dostęp 2022-08-26] (pol.).
- ↑ Andrzej Wielocha "Przedwojenne Bieszczady, Gorgany i Czarnohora. Najpiękniejsze fotografie", Wydawnictwo RM, Warszawa 2013
- ↑ Convenţie din 7 decembrie 1929 între Regatul României şi Republica Poloniei privitoare la înlesnirea traficului de frontieră local româno-polon, „Monitorul Oficial” (83), Portal Legislativ, 9 kwietnia 1931 [dostęp 2022-08-30] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-30] (rum.).
Bibliografia
- Michał Jurecki: Bukowina. Kraina łagodności. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2001. ISBN 83-913283-2-5.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
Linki zewnętrzne
- Muzeum polskich formacji granicznych. muzeumsg.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-18)].
- Borucki Tomasz, Trolla Mateusz: „Rozgraniczenie II Rzeczypospolitej z Rumunią, cz. I”
- Borucki Tomasz, Trolla Mateusz: „Rozgraniczenie II Rzeczypospolitej z Rumunią, cz. II”
- p
- d
- e
| Granice obecne (od 1993) | |
|---|---|
| Granice PRL (1945–1989) i nieistniejące III RP (1989–1993) |
|
| Granice II RP (1918–1939) |
|
| Granice I RP (1569–1795) |
|
| Inne granice historyczne |
|
- Zobacz też portal
Polska
- p
- d
- e
| Granice obecne |
|
|---|---|
| Granice historyczne |
|
