Gruczoł potowy

Gruczoł potowy
sweat gland
glandulae sudoriferae
ilustracja
Narządy

powłoka wspólna

Prekursor

ektoderma

Gruczoły potowe (łac. glandulae sudoriferae) – gruczoły cewkowate ssaków. Uchodzą wprost na powierzchni ciała lub do mieszka włosowego. Ich wydzieliną jest pot, który jest bezbarwny lub zabarwiony (czerwony u hipopotamów i kangurów, niebieskawy u dujkerów). Gruczoły te są silnie zredukowane u ssaków drapieżnych. Gruczoły potowe wydzielają pot, który poza wodą zawiera zbędne związki powstałe w procesie przemian metabolicznych. Pot jest płynem o odczynie kwaśnym, złożonym głównie z wody (98%); ponadto zawiera on ok. 0,8% roztworu fizjologicznego chlorku sodu oraz niewielką ilość mocznika, kwasu moczowego i amoniaku.

Istnieją dwa główne rodzaje gruczołów potowych. Różnią się one budową, pełnioną funkcją, mechanizmem wydzielania, rodzajem potu, miejscem występowania na ciele oraz występowaniem u różnych gatunków:

  • gruczoły ekrynowe, uchodzące bezpośrednio na powierzchnię skóry, rozmieszczone są prawie na całym ciele człowieka (najwięcej na dłoniach, podeszwach stóp i głowie; najmniej w okolicach tułowia i kończyn). Stanowią główną formę chłodzenia ciała u ludzi[1].
  • gruczoły apokrynowe, uchodzące do mieszków włosowych. U ludzi występują głównie pod pachami oraz w okolicy krocza. Uaktywniają się one w czasie dojrzewania płciowego. Wydzielają pot głównie pod wpływem bodźców emocjonalnych, nie służą chłodzeniu. Zapach potu apokrynowego uważany był za cechę rasową lub osobniczą, jednak okazał się związany z rozkładem potu pod wpływem bakterii, może być więc usunięty przez odpowiednie postępowanie przeciwbakteryjne[2]. Stanowią formę chłodzenia ciała u zwierząt kopytnych, takich jak wielbłąd, osioł, koń czy bydło[3][4][5]. Gruczoły ceruminowe (produkujące wosk uszny), gruczoły mlekowe (produkujące mleko) oraz gruczoły rzęskowe powiek są zmodyfikowanymi gruczołami apokrynowymi[6][7].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ KazumasaK. Kurosumi KazumasaK., SusumuS. Shibasaki SusumuS., ToshioT. Ito ToshioT., Cytology of the Secretion in Mammalian Sweat Glands, 1984 .
  2. ↑ SławomirS. Majewski SławomirS., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, wyd. 1, 5 dodr, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, [cop. 2010], ISBN 978-83-200-4707-3, OCLC 750970700 [dostęp 2020-10-07] .
  3. ↑ R.W.R.W. Bullard R.W.R.W., D.B.D.B. Dill D.B.D.B., M.K.M.K. Yousef M.K.M.K., Responses of the burro to desert heat stress, „Journal of Applied Physiology”, 29 (2), 1970, s. 159–167, DOI: 10.1152/jappl.1970.29.2.159, ISSN 8750-7587 [dostęp 2020-12-14] .
  4. ↑ Vibeke W.V.W. Sørensen Vibeke W.V.W., GayaG. Prasad GayaG., On the fine structure of horse sweat glands, „Zeitschrift für Anatomie und Entwicklungsgeschichte”, 139 (2), 1973, s. 173–183, DOI: 10.1007/bf00523636, ISSN 0340-2061 [dostęp 2020-12-14] .
  5. ↑ G. EdgarG.E. Folk G. EdgarG.E., A.A. Semken A.A., The evolution of sweat glands, „International Journal of Biometeorology”, 35 (3), 1991, s. 180–186, DOI: 10.1007/bf01049065, ISSN 0020-7128 [dostęp 2020-12-14] .
  6. ↑ The Common Integument, [w:] HenryH. Gray HenryH., Anatomy of the Human Body, 1918 [dostęp 2020-12-14]  (ang.).
  7. ↑ Derm101 | Apocrine Units [online], web.archive.org, 21 kwietnia 2011 [dostęp 2020-12-14] [zarchiwizowane z adresu 2011-04-21] .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Kontrola autorytatywna (klasa bytu anatomicznego):
  • LCCN: sh85131026
  • GND: 4508910-3
  • BnF: 122617722
  • BNCF: 27214
  • J9U: 987007551006805171
Encyklopedia internetowa: