Hayden White

Hayden White

Data i miejsce urodzenia	12 lipca 1928 Martin
Data śmierci	5 marca 2018

uniwersytet	Stanford University

uniwersytet	University of California, Santa Cruz

Hayden White (ur. 12 lipca 1928 w Martin, zm. 5 marca 2018) – amerykański historyk historiografii, historyk życia intelektualnego i filozof historii, krytyk kultury, emerytowany profesor historii świadomości na University of California w Santa Cruz oraz profesor literatury porównawczej na Stanford University.

Życiorys

W 1991 roku został członkiem American Academy of Arts and Sciences^[1]. Otrzymał szereg doktoratów honoris causa od uczelni z całego świata: University of Michigan (1995), University of West Ontario (2004), Central European University w Budapeszcie (2005), Universitatea din București (2010) oraz Uniwersytetu Gdańskiego (2011)^[1].

Publikacje

Jego najbardziej znana książka to Metahistory. The Historical Imagination In Nineteenth-Century Europe (1973). White proponuje tam, by na historiografię spojrzeć jak na dzieło literackie. Twierdzi, że myślenie o świecie ma charakter narracyjny. Rzeczywistość to czysty strumień zdarzeń, które sami porządkujemy i wyjaśniamy. Historia jest dostępna tylko poprzez język. Do opowiadania przeszłości historyk wykorzystuje cztery tropy (teoria tropów White’a): metaforę, metonimię, synekdochę i ironię oraz cztery archetypowe wzorce fabularne (za Northropem Frye'em): romans, komedię, tragedię, satyrę. W jego teoriach znaczącą rolę miały opracowania Rolanda Barthes'a, Johna Austina oraz różne nurty marksizmu.

White zajmował się również wykorzystaniem poetyki modernistycznej i postmodernistycznej oraz figuracji i estetyzacji w literaturze o Holokauście.

Jego opracowania wywoływały kontrowersje. Wielu krytyków zarzucało mu, że próbuje zatrzeć różnicę między literaturą a historiografią, a więc między reprezentacjami fikcyjnymi a obiektywnymi opisami rzeczywistości.

Inne jego ważne książki to: Tropics of Discourse. Essays in Cultural Criticism (1978), The Content of the Form. Narrative Discourse and Historical Representations (1987), Figural Realism. Studies in the Mimesis Effect (1999).

"Historiography and Historiophoty", The American Historical Review, Vol. 93, No. 5 (Dec., 1988), pp. 1193-1199.
"Historical Pluralism", Critical Inquiry, Vol. 12, No. 3 (Spring, 1986), pp. 480-493.
"The Question of Narrative in Contemporary Historical Theory", History and Theory, Vol. 23, No. 1 (Feb., 1984), pp. 1-33.
"The Politics of Historical Interpretation: Discipline and De-Sublimation", Critical Inquiry, Vol. 9, No. 1, The Politics of Interpretation (Sep., 1982), pp. 113-137.
"The Value of Narrativity in the Representation of Reality", Critical Inquiry, Vol. 7, No. 1, On Narrative (Autumn, 1980), pp. 5-27.
"Interpretation in History", New Literary History, Vol. 4, No. 2, On Interpretation: II (Winter, 1973), pp. 281-314.
"Foucault Decoded: Notes from Underground", History and Theory, Vol. 12, No. 1 (1973), pp. 23-54.
as co-editor (1969) with Giorgio Tagliacozzo, Giambattista Vico: An International Symposium. Baltimore and London: Johns Hopkins University Press.
"The burden of history", History and Theory, Vol. 5, No. 2 (1966), pp. 111-134.
as co-author (1966) with Willson Coates and J. Salwin Schapiro, The Emergence of Liberal Humanism. An Intellectual History of Western Europe, vol. I: From the Italian Renaissance to the French Revolution. New York: McGraw-Hill, 1966.

Publikacje w języku polskim

Problem narracji we współczesnej teorii historycznej, przeł. Mirona Wiewiórowska, [w:] Metodologiczne problemy narracji historycznej, pod red. Jana Pomorskiego, Lublin: UMCS 1990.
The End of Narrative Historiography [w:] Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, pod red. Wojciecha Wrzoska, Poznań: Inst. Hist. Uniw. im. A. Mickiewicza 1998, s. 393-409.
Poetyka pisarstwa historycznego, pod red. Ewy Domańskiej i Marka Wilczyńskiego, Kraków: Universitas 2000 (wyd. 2 poprawione i uzupełnione Kraków 2010).
Ewa Domańska, Fragmenty (e-mailowej korespondencji z Haydenem White'em), przeł. Ewa Domańska, „Pogranicza” 2008, nr 2, s. 50-54.
Historiografia i historiofotia, przeł. Łukasz Zaremba [w:] Film i historia: antologia, pod red. Iwony Kurz, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2008, s. 117-127.
Proza Historyczna, pod red. Ewy Domańskiej, Kraków: Universitas 2009.
Struktura narracji historycznej, przeł. Elżbieta Wilczyńska, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2010, nr 1, s. 9-27.
Przeszłość praktyczna, przeł. Agata Czarnacka [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. Ewa Domańska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2010, s. 49-73.
Polityka interpretacji historycznej. Dyscyplina przeciw wzniosłości, przeł. Emilia Kledzik, „Porównania” 2010, nr 7, s. 7-32.
Historia i sztuka dzisiaj, przeł. Jan Burzyński [w:] Historia w sztuce, red. Maria Anna Potocka, Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej 2011, s. 177-183.
Sfera wyobraźni historycznej a polityka historii, przeł. Tomasz Dobrogoszcz, „Przegląd Polityczny” 2011, nr 109/110, s. 38-47.
Jakub Muchowski, Nie interesuje mnie prawda. Interesuje mnie rzeczywistość – rozmowa z Haydenem White'em, „Historyka” 41 (2011), s. 165-171.
O fazie badań i fazie pisania w pracy historyka, przeł. Wojciech Gutkiewicz, „Ruch Filozoficzny” 70 (2013), nr 3.
Przeszłość praktyczna, pod red. Ewy Domańskiej, Kraków: Universitas 2014.

Przypisy

↑ ^a ^b Ewa Domańska. Recenzja dorobku Haydena White’a. „Przegląd Polityczny”. nr 109/110, s. 48, 2011.

Bibliografia

Katarzyna Rosner, Fenomenologiczna krytyka koncepcji historiografii H. White’a [w:] Narracja, historia, fikcja . Dawne kultury w historiografii i literaturze, pod red. Łukasza Grţtzmachera, Warszawa: Trio – Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales” UW 2009, s. 181-186.
Katarzyna Rosner, Fikcja literacka a prace historyczne. Krytyka koncepcji historiografii Haydena White’a [w:] Mit symbol – mimesis . Studia z dziejów teorii i historii sztuki dedykowane Elżbiecie Wolickiej-Wolszleger, Lublin: KUL 2009. s. 143-150.
Jakub Muchowski, Historia i życie. Obecność filozofii Fryderyka Nietzschego w myśleniu o historii Haydena White’a [w:] Oblicza przeszłości. Zbiór rozpraw, pod red. Wojciecha Wrzoska, Bydgoszcz: Epigram 2011, s. 391-398.