Helena Unierzyska
 Fotografia Heleny Unierzyskiej z początku XX wieku | |||
| Data i miejsce urodzenia | 6 kwietnia 1867 | ||
|---|---|---|---|
| Data śmierci | 11 października 1932 | ||
| Narodowość | polska | ||
| Dziedzina sztuki | malarstwo | ||
| Odznaczenia | |||
 | |||
| |||
Helena Unierzyska z Matejków (ur. 6 kwietnia 1867 w Krakowie, zm. 11 października 1932) – polska malarka i rzeźbiarka, córka Jana Matejki.
Życiorys
W okresie dzieciństwa ciężko chorowała, przebywała w domu rodziców w Krzesławicach i w Krakowie.
23 czerwca 1891 w krakowskim kościele kapucynów poślubiła malarza Józefa Unierzyskiego (1863–1948), ucznia Matejki, profesora Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie[1][2].
Po ślubie zamieszkała w otrzymanym od ojca pałacu w Boleniu. Małżeństwo pozostało bezdzietne, Helena adoptowała jednak kilkoro dzieci chłopskich.
Amatorsko zajmowała się malarstwem i rzeźbą. Prace te cieszyły się uznaniem jej ojca. Zachęcał ją do dalszego rozwijania się w tym kierunku. Nie otrzymała formalnego wykształcenia artystycznego. W jej szkicowniku z czasów szkolnych można zauważyć poprawki dokonane przez Matejkę.[2]
Często towarzyszyła ojcu w pracy. Zachowały się relacje malarza oraz jego sekretarza, Mariana Gorzkowskiego, z których wynika, że Helena spędzała wiele czasu w pracowni, zagłębiona w to, co tworzył jej ojciec. Już jako dorosła kobieta wielokrotnie pozowała ojcu do obrazów: Dziewica Orleańska, Zawieszenie dzwonu Zygmunta[3][4].
W okresie I wojny światowej opiekowała się ofiarami działań wojennych i udzielała pomocy stacjonującemu w Boleniu II pułkowi ułanów, za co została odznaczona przez prezydenta RP Krzyżem Niepodległości.
Pochowana została w grobowcu Matejków, w głównej alei cmentarza Rakowickiego w Krakowie.
Galeria
-
Jan Styfi, Helena Matejko, detal obrazu Jana Matejki, Portret dzieci artysty Tadeusza, Heleny i Beaty - próba drzeworytnicza, XIX w., Muzeum Narodowe w Krakowie -
Jan Matejko, Portret trojga dzieci artysty, 1870, Muzeum Narodowe w Warszawie -
Jan Matejko, Portret czworga dzieci artysty, 1879, Lwowska Galeria Sztuki im. Borysa Woźnickiego -
Jan Matejko, Helena Matejko z krogulcem, ok. 1882-1883 -
Walery Rzewuski, Helena Matejkówna w kostiumie historycznym, ok. 1885–1887, Muzeum Narodowe w Krakowie -
Helena Unierzyska, Madonna z Dzieciątkiem wśród aniołów, 1911, Muzeum Narodowe w Krakowie -
Helena Unierzyska, Giermek na koniu, XIX w., Muzeum Narodowe w Krakowie
Przypisy
- ↑ SerafińskaS. Stanisława SerafińskaS., Jan Matejko. Wspomnienia rodzinne., Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1958, s. 498 (pol.).
- ↑ a b Marta Kłak-Ambrożkiewicz: Jan Matejko był czułym ojcem [online], dzieje.pl [dostęp 2023-12-18] (pol.).
- ↑ PiotrP. Policht PiotrP., Jan Matejko, "Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku" [online], Culture.pl, 9 lipca 2021 [dostęp 2024-03-20] (pol.).
- ↑ AgnieszkaA. Janczyk AgnieszkaA., Zawieszenie dzwonu Zygmunta - Matejko [online], Oficjalna strona Zamku Królewskiego na Wawelu, 13 lipca 2021 [dostęp 2024-03-20] (pol.).
Bibliografia
- Ciciora-Czwórnóg B., Jan Matejko. Kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie, Olszanica 2005, ISBN 83-89747-16-2, ss. 5–8.
- Serafińska S., Jan Matejko. Wspomnienia rodzinne. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1958.
- MariaM. Szypowska MariaM., Jan Matejko wszystkim znany, Warszawa: Zarząd Krajowy Związku Młodzieży Wiejskiej, 1988, ISBN 83-00-02435-2, OCLC 170000049 .
Kontrola autorytatywna (osoba):
