Herostrates
 | |||
| Data i miejsce śmierci | 356 p.n.e. | ||
|---|---|---|---|
| Zawód, zajęcie | szewc | ||
| Narodowość | |||
| |||
| |||
Herostrates, właśc. Herostratos, gr. Ἡρόστρατος (IV w. p.n.e.) – szewc z Efezu ogarnięty obsesją zyskania wiecznej sławy, który w tym celu podpalił słynną miejscową świątynię Artemidy.
Postać historyczna
W 356 p.n.e. spalił efeski Artemizjon, uważany za jeden z ówczesnych siedmiu cudów świata[a]. Skazany został na śmierć i na wieczne zapomnienie wraz z usunięciem jego imienia ze wszystkich pisanych dokumentów (damnatio memoriae). Jedynym z autorów antycznych, który przekazał wspomnienie o nim, był historyk Teopomp[1].
W przenośni imię jego stało się synonimem człowieka, który powodowany nieopanowaną żądzą sławy, zdolny jest utrwalić pamięć o sobie popełnioną zbrodnią bądź haniebnym lub barbarzyńskim uczynkiem[1]. Stąd również pochodne pejoratywne określenie „herostratowy (herostratesowy)”, oznaczające chęć unieśmiertelnienia się za wszelką cenę[2].
Występujące w psychologii pojęcie „kompleksu Herostratesa” dotyczy osoby wymagającej stale aprobaty i nieustannie podejmującej działania mające zwrócić na nią uwagę otoczenia ze względu na odczuwany brak dowartościowania[3].
W kulturze współczesnej
- W literaturze polskiej do jego postaci odwołuje się Jan Lechoń w wierszu Herostrates, określając w ten sposób siebie, zrywającego z martyrologią narodu polskiego i tendencjami romantycznymi[4][5].
- Tytuł Herostrates nosi jedno z opowiadań Jeana Paula Sartre’a opublikowane w cyklu „Mur” (1939).
- Artyści z polskiej grupy Twożywo stworzyli cykl 26 plakatów zatytułowanych „Herostrates” jako transpozycję opowiadania Sartre’a. Plakaty tej grupy będące formą komunikatywną opartą na kodzie wizualnym, eksponowane były w wielu miastach, m.in. w gdańskim ratuszu oraz w przestrzeni publicznej miasta[6]. Związany z tymi kreacjami spektakl Czy jest w tobie Herostrates? w reżyserii J. Pijarowskiego zaprezentowany został podczas Europejskiej Nocy Muzeów 2023 w Bibliotece bydgoskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego[7].
Uwagi
- ↑ Według tradycji, w noc dokonania tej zbrodni miał się urodzić Aleksander Wielki (Mała encyklopedia kultury antycznej, dz. cyt., s. 317).
Przypisy
- ↑ a b Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993, s. 377.
- ↑ Władysław Kopaliński: Słownik eponimów, czyli wyrażeń odimiennych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 120.
- ↑ Magdalena Paluch: Kompleks Herostratesa – co to jest, na czym polega, objawy [dostęp 2023-05-09].
- ↑ Herostrates - interpretacja - Jan Lechoń [online], lekcjapolskiego.pl [dostęp 2021-05-09] .
- ↑ AdriannaA. Strużyńska AdriannaA., Herostrates – interpretacja wiersza [online], Zinterpretuj.pl, 21 marca 2021 [dostęp 2021-05-09] .
- ↑ Interpretacja Herostratesa Sartre’a wg Grupy Twożywo. nck.org, 2006. [dostęp 2023-05-11].
- ↑ Herostrates w Bibliotece Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy [online], muzeum-uniwersyteckie.ukw.edu.pl [dostęp 2023-05-24] (pol.).
Bibliografia
- Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (pod red. Zdzisława Piszczka). Wyd. 5. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 317, ISBN 83-010-3529-3
Linki zewnętrzne
- A Dictionary of Greek and Roman Antiquities. ancientlibrary.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-01)].
