Historia Żydów w Międzyrzecu Podlaskim : II wojna światowa, Przypisy, Linki zewnętrzne Wikipedia, wolna encyklopedia

Historia Żydów w Międzyrzecu Podlaskim

Ten artykuł od 2011-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ludność pochodzenia żydowskiego w Międzyrzecu Podlaskim w 1674 stanowiła ok. 21% mieszkańców miasta Międzyrzec Podlaski (jidisz. Mezeritch). W roku 1692 istniała już gmina żydowska, która podległa kahałowi w Tykocinie. W roku 1788 wyznawców judaizmu było niemal 40%, a w 1827 Żydzi stanowili 65% mieszkańców miasta. Posiadali synagogę, domy modlitwy, chedery, własny szpital, a potem nawet trzy tygodniki wydawane w jidysz.

W roku 1866 w Międzyrzecu Podlaskim żyło ponad 7000 Żydów, stanowiąc 62% wszystkich mieszkańców. Istniała synagoga, 10 domów modlitwy, 45 chederów, szpital żydowski, cmentarz oraz różnorodne stowarzyszenia żydowskie. W roku 1939 w mieście żyło ok. 12 tys. Żydów tj. 75% ogółu mieszkańców.

W dwudziestoleciu wojennym ukazywał się tygodnik gminy żydowskiej w Międzyrzecu Podlaskim Podlaszier Lebn (pol. Życie Podlasia), który poruszał tematykę regionalną związaną z codziennym życiem na Południowym Podlasiu, a zlikwidowany został przez okupantów niemieckich w 1939 roku^[1].

II wojna światowa

W pierwszych miesiącach II wojny światowej Niemcy rozpoczęli masowe mordy na ludności żydowskiej, m.in. rozstrzelali i pochowali w masowej mogile wzdłuż ul. Brzeskiej około tysiąc osób posypując karbidem. Mordami tymi dowodził Frank Bauer. W roku 1941 w dzielnicy Szmulowizna Niemcy utworzyli getto w którym przebywało ponad 17 tys. (niektóre źródła podają 24 tys.) Żydów głównie z Międzyrzeca Podlaskiego i okolicznych miejscowości. Od roku 1942 Niemcy zaczęli stopniowo likwidować getto wywożąc jego mieszkańców do obozu zagłady Treblinka II i do obozu koncentracyjnego KL Lublin na Majdanku. Ostatecznie getto zostało zlikwidowane 17 lipca 1943 roku. Wojnę przeżyło około stu międzyrzeckich Żydów, głównie dzięki pomocy okolicznej polskiej ludności. Założyli oni w Nowym Jorku fundację Mezeritch Relief Committee (Towarzystwo Dobroczynne Międzyrzeca).