I Korpus Unii

I Korpus Unii – jeden z korpusów armijnych wprowadzonych w armii federalnej podczas wojny secesyjnej.

Podczas wojny korpus o takim numerze występował w trzech różnych armiach Unii:

w Armii Ohio dowodził nim gen. Alexander McDowell McCook, korpus ten istniał w okresie od 29 września 1862 do 5 listopada 1862
w Armii Mississippi dowodził nim gen. George W. Morgan, korpus ten istniał w okresie od 4 stycznia 1863 do 12 stycznia 1863
w Armii Potomaku korpus o takim numerze istniał zdecydowanie dłużej niż dwa wyżej wymienione (13 marca 1862 – 24 marca 1864) i był jednym z ważniejszych korpusów Armii Potomaku. Jego dzieje są przedstawione niżej w niniejszym artykule.

I Korpus Unii (Armia Potomaku)^[1]

I Korpus w Armii Potomaku został utworzony decyzją prezydenta Abrahama Lincolna 13 marca 1862. Składał się z trzech dywizji piechoty, dowodzonych przez generałów Kinga, George’a McCalla i Williama Franklina. Na czele całego korpusu stanął gen. mjr Irvin McDowell.

Początkowo korpus przeznaczony był do osłaniania stolicy państwa, Waszyngtonu, w czasie gdy reszta Armii Potomaku zaangażowana była w kampanie półwyspową. Jednak dość szybko dywizja Franklina została przerzucona tam i włączona w skład VI Korpusu. Jej miejsce w I Korpusie zajęła dywizja Rickettsa. W czerwcu 1862 roku do sił Unii ciągle walczących na półwyspie wysłano dywizję McCalla, lecz szybko powrócił on do reszty korpusu.

Następnie korpus został włączony w skład Armii Wirginii, dowodzonej przez gen. mjr. Johna Pope’a, przy czym nazwano go III Korpusem tej armii. Jak pozostałe jednostki Armii Wirginii wziął udział w II bitwie nad Bull Run (29–30 lipca 1862), tracąc 595 zabitych, 2853 rannych i 2021 zaginionych z 18 500 żołnierzy.

Po tej klęsce został odtworzony i ponownie włączony do Armii Potomaku (ze swoją dawną numeracją). Jego nowym dowódcą został gen. mjr Joseph Hooker, mając pod swoją komendą 3 dywizje (Hatcha, Rickettsa i Meade’a). Korpus walczył w bitwie pod South Mountain (14 września) oraz nad Antietam (16 września). W trakcie drugiej z tych batalii Hooker atakował pozycje korpusu gen. por. Jacksona i poniósł wysokie straty – 2500 zabitych i rannych, po czym powrócił na pozycje wyjściowe.

Kolejną bitwą na szlaku bojowym tego korpusu, na czele którego stanął kolejny nowy dowódca – gen. mjr John Reynolds – była batalia pod Fredericksburgiem (11–15 grudnia). Poniesione wówczas w walce straty wyniosły 347 zabitych, 2429 rannych i 561 zaginionych. Po bitwie dywizja Meade’a musiała zostać wycofana w okolice Waszyngtonu, by uzupełnić swój stan liczebny. Nie wróciła już do reszty tego korpusu, a na jej miejscu pojawiła się dywizja Abnera Doubledaya, sformowana z nowych jednostek.

Reynolds dowodził korpusem również podczas kolejnej wielkiej bitwy, pod Chancellorsville (2–4 maja 1863). I Korpus nie został wówczas w pełni użyty w boju. Początkowo skierowany został wraz z VI Korpusem do pozorowanych działań pod miastem Fredericksburg, mających jedynie odwrócić uwagę konfederatów. Następnie został przerzucony do głównych sił armii, walczących wokół Chancellorsville, ale praktycznie nie wziął udziału w walce, pozostając w rezerwie. W trakcie całej bitwy I Korpus poniósł stosunkowo niewielkie straty, sięgające 300 ludzi^[2].

W lecie 1863 roku, przed bitwą pod Gettysburgiem, korpus liczył 14 010 żołnierzy, podzielonych na 3 dywizje piechoty (Wadswortha, Robinsona i Doubledaya). Każda z nich obejmowała 2 lub 3 brygady, w skład których wchodziło od 3 do 6 pułków. Oprócz tego istniała jeszcze brygada artylerii w sile 5 baterii (22 działa). Spośród tych jednostek szczególna sławą wyróżniała się tzw. Żelazna Brygada, składająca się z pułków z Wisconsin, Indiany oraz Michigan (zob. Skład armii Unii pod Gettysburgiem).

W kampanii gettysburskiej I Korpus, wraz z XI i XII, stanowił lewą flankę Armii Potomaku, dowodzoną przez Reynoldsa. Jako pierwszy z nich trzech dotarł pod Gettysburg i wziął na siebie ciężar walki w pierwszym dniu bitwy (1 lipca). Już na samym początku batalii zginął Reynolds i dowództwo nad korpusem przejął Doubleday. Jego podkomendni kolejno bronili pasm wzgórz położonych na zachód od miasta (Wzgórza Mc Phersona i Grzbiet Seminaryjny). Jednak w trakcie zaciekłej walki korpus został praktycznie rozbity przez przeważające liczebnie oddziały konfederackie z II i III Korpusu Armii Północnej Wirginii. Po około sześciu godzinach walki Doubleday, wraz z resztkami swoich oddziałów (i jednostkami XI Korpusu), musiał wycofać się na południe od Gettysburgu i zająć pozycję na Wzgórzu Cmentarnym^[3].

Następnego dnia, 2 lipca, po dotarciu kolejnych jednostek Armii Potomaku, głównodowodzący armii Meade, zastąpił Doubledaya gen. mjr Johnem Newtonem (dowódcą jednej z dywizji VI Korpusu). Ta decyzja była zapewne wynikiem niezadowolenia Meade’a z efektów dowodzenia Doubledaya. Przez resztę bitwy większość jednostek z I Korpusu zajmowała część Wzgórza Cmentarnego i obszar łączący je ze Wzgórzem Culpa. Wyjątek stanowiła dywizja Doubledaya, która 2 lipca została przesunięta na Grzbiet Cmentarny, by wspomóc walczące tam oddziały federalne. Trzeciego dnia bitwy wchodzące w jej skład brygada Stannarda, która odegrała znaczącą rolę w powstrzymaniu konfederackiego ataku na centrum armii (tzw. szarża Picketta).

Łącznie w ciągu bitwy korpus stracił około 6000 ludzi (zabitych, rannych i zaginionych). Większość tych strat została poniesiona w pierwszym dniu batalii. Wtedy to też, w ręce konfederatów wpadł sztandar korpusu^[4]

Newton pozostał na czele korpusu w trakcie kolejnej kampanii i bitwy pod Mine Run (27 listopada – 2 grudnia).

Ostatecznie, z racji poniesionych strat, I Korpus został rozformowany 24 marca 1864. Uszczuplone jednostki, które do tej pory wchodziły w jego skład, zostały zreorganizowane. Stworzono z nich 2 dywizje, które następnie włączono do V Korpusu.

Dowódcy I Korpusu


Imię i nazwisko	Okres sprawowania dowództwa
Irvin McDowell	13 marca 1862 – 4 kwietnia 1862
Irvin McDowell^[5]	26 czerwca 1862 – 5 września 1862
James B. Ricketts^[5]	5 września 1862 – 6 września 1862
Joseph Hooker^[5]	6 września 1862 – 12 września 1862
Joseph Hooker	12 września 1862 – 17 września 1862
George G. Meade	17 września 1862 – 29 września 1862
John F. Reynolds	29 września 1862 – 2 stycznia 1863
James S. Wadsworth	2 stycznia 1863 – 4 stycznia 1863
John F. Reynolds	4 stycznia 1863 – 1 marca 1863
James S. Wadsworth	1 marca 1863 – 9 marca 1863
John F. Reynolds	9 marca 1863 – 1 lipca 1863
Abner Doubleday	1 lipca 1863 – 2 lipca 1863
John Newton	2 lipca 1863 – 12 marca 1864
James S. Wadsworth	12 marca 1864 – 14 marca 1864
John Newton	14 marca 1864 – 24 marca 1864

Przypisy

↑ Poniższą historię działań I Korpusu oparto na informacjach podanych na stronie Union Corps Histories 1st Corps. [dostęp 2009-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-03)]. (ang.). Inne źródła wykorzystanych informacji są odnotowane w przypisach.
↑ Opis działań korpusu pod Chancellorsville podano za: Jan Szkudliński: Chancellorsville 1863. Warszawa: 2006, s. 80-83, 110, 131, 174, 216.
↑ Był to centralny punkt w łańcuchu wzgórz ciągnących się na południe od miasta i kształtem przypominających haczyk na ryby. Armia Potomaku przez resztę bitwy zajmowała pozycję właśnie tym „haczyku”.
↑ Opis działań korpusu pod Gettysburgiem podano za: Grzegorz Swoboda: Gettysburg 1863. Warszawa. s. 102, 106, 108, 121-122, 126-128, 130-131, 156-157, 161, 200, 244, 261.
↑ ^a ^b ^c Sprawowali dowództwo kiedy korpus funkcjonował jako III Korpus Armii Wirginii.

Bibliografia

Union Corps Histories 1st Corps. [dostęp 2009-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-03)]. (ang.).
Grzegorz Swoboda: Gettysburg 1863. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1999, seria: Historyczne Bitwy. ISBN 83-11-09006-8.
Jan Szkudliński: Chancellorsville 1863. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2006, seria: Historyczne Bitwy. ISBN 83-11-10365-8.

Armia Unii

Armie Unii	Armia Georgii Armia Kentucky Armia Mississippi Armia Ohio Armia Południowego Zachodu Armia Potomaku Armia Shenandoah Armia Tennessee Armia Wirginii Armia Wirginii Zachodniej Armia Zachodniej Mississippi
Korpusy Unii	I Korpus II Korpus III Korpus IV Korpus V Korpus VI Korpus VII Korpus VIII Korpus IX Korpus X Korpus XI Korpus XII Korpus XIII Korpus XIV Korpus XV Korpus XVI Korpus XVII Korpus XVIII Korpus XIX Korpus XX Korpus XXI Korpus XXII Korpus XXIII Korpus XXIV Korpus XXV Korpus Korpus Kawalerii
Listy jednostek Armii Unii	ze stanu Alabama ze stanu Arkansas ze stanu Connecticut ze stanu Delaware ze stanu Georgia ze stanu Illinois ze stanu Kalifornia ze stanu Kolorado ze stanu Maine ze stanu Maryland ze stanu Massachusetts ze stanu Michigan ze stanu Minnesota ze stanu Missouri ze stanu Nebraska ze stanu New Hampshire ze stanu New Jersey ze stanu Nowy Jork ze stanu Ohio ze stanu Oregon ze stanu Pennsylvania ze stanu Rhode Island ze stanu Vermont ze stanu Wirginia Zachodnia ze stanu Wisconsin
Inne	John Brown’s Body Karabin Spencer Korpus Balonowy Armii Unii Skład armii Unii pod Gettysburgiem