Ipsylon

Ipsylon (ypsilon, st.gr. ὖψιλόν, nw.gr. ύψιλον, pisana Υυ lub ϒ) – dwudziesta litera alfabetu greckiego. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 400.

Wymowa

W grece archaicznej litera ipsylon wymawiana była jako [u]. Później, w klasycznej, zaczęto ją wymawiać jako [y], przynajmniej do roku 1030[1].

Użycie jako symbolu

Υ

  • Υ {\displaystyle \,\Upsilon }
    • Mezon ypsilon[2]. Zapis za pomocą symbolu Υ {\displaystyle \,\Upsilon } pozwala na uniknięcie pomylenia z łacińską literą Y, będącą symbolem hiperładunku.
    • Formalny symbol funkcji zmiany stanu w blockchainie Ethereum[3].

υ

(brak)

Ipsylon w kulturze

  • Kropka nad ypsylonem – poemat Edwarda Stachury z 1975 r. ze słynnym mistyczno-groteskowym refrenem – pomóż wspomóż dopomóż wyjątku czuły, odeprzeć tłumnie armie reguły,
  • Ypsilon – samochód osobowy lancia, którego premiera odbyła się jesienią 1995

Kodowanie

W Unicode litera jest zakodowana:

Znak Unicode Kod HTML Nazwa unikodowa Nazwa polska
Υ U+03A5 Υ lub Υ lub Υ GREEK CAPITAL LETTER UPSILON wielka litera grecka ipsylon
υ U+03C5 υ lub υ lub υ GREEK SMALL LETTER UPSILON mała litera grecka ipsylon

W LaTeX-u w trybie matematycznym używa się znacznika:

Znak LaTeX
Υ {\displaystyle \Upsilon } \Upsilon
υ {\displaystyle \upsilon } \upsilon

Zobacz też

Zobacz hasło ipsylon w Wikisłowniku
Zobacz multimedia związane z tematem: Ipsylon

Przypisy

  1. FrederickF. Lauritzen FrederickF., Michael the Grammaria's irony about hypsilon: a step towards reconstructing byzantine pronunciation. Byzantinoslavica., styczeń 2009 .
  2. S. Eidelman et al. (Particle Data Group). Review of Particle Physics – meson Υ {\displaystyle \,\Upsilon } . „Physics Letters B”. 592, s. 1-9, 2004. DOI: 10.1016/j.physletb.2004.06.001. Bibcode: 2004PhLB..592....1P. 
  3. GavinG. Wood GavinG., Ethereum: A secure decentralised generalised transaction ledger EIP-150 revision (759dccd – 2017-08-07), 7 sierpnia 2017 .
  • p
  • d
  • e
Klasyczne litery greckie
  •  Αα alfa
  •  Ββ beta (wita)
  •  Γγ gamma (ghama)
  •  Δδ delta (dhelta)
  •  Εε epsilon
  •  Ζζ dzeta (zita)
  •  Ηη eta (ita)
  •  Θθ theta (thita)
  •  Ιι℩ jota
  •  Κκ kappa (kapa)
  •  Λλ lambda (lambdha)
  •  Μμ my (mi)
  •  Νν ny (ni)
  •  Ξξ ksi
  •  Οο omikron
  •  Ππ pi
  •  Ρρ rho (ro)
  •  Σσς sigma
  •  Ττ tau (taf)
  •  Υυ ipsylon
  •  Φφ phi (fi)
  •  Χχ chi
  •  Ψψ psi
  •  Ωω omega
Litery nieużywane współcześnie
  •  Ϝϝ(Ͷͷ) digamma
  •  Ϛϛ stigma
  •  Ͱͱ heta
  •  Ϗϗ kaj
  •  Ϻϻ san
  •  Ϙϙ(Ϟϟ) koppa
  •  Ͳͳ(Ϡϡ) sampi
Litery używane w innych językach
  •  Ϳϳ jot
  •  Ϸϸ szo

W nawiasach podano odmienną od tradycyjnej, współczesną wymowę w języku nowogreckim, według polskiej transkrypcji podręcznikowej.

Encyklopedia internetowa (litera grecka):