Języki bantu A

Języki bantu A – grupa geograficzna języków bantu z wielkiej rodziny języków nigero-kongijskich. Języki bantu A swoim zasięgiem obejmują Kamerun i Gwineę Równikową, a także części Gabonu, Republiki Środkowoafrykańskiej i Kongo^[1][2].

Klasyfikacja

Poniżej przedstawiono klasyfikację języków bantu A według Guthriego^[3][4] zaktualizowaną przez J.F. Maho^[5]. Ponadto, Maho do listy Guthriego dodał nowe języki, dialekty oraz języki pidżynowe i kreolskie^[6][5][a]. Klasyfikacja Ethnologue bazuje na klasyfikacji Guthriego, jednak odbiega od niej znacznie, m.in. stosuje inny kod – trzyliterowy oparty na ISO 639 i inaczej grupuje języki^[7][8].

A10 Języki lundu-balong

A101 oroko

A11 londo – lunda

A111 ngolo

A112 bima

A113 lotanga – dotanga, batanga

A114 koko – lokoko, bakoko

A115 londo ba diko

A12 lue – lolue, balue, zachodni kundu

A121 mbonge

A122 kundu – lokundu, bakundu

A123 ekombe

A13 balong

A14 bonkeng

A141 bafo – lefo’, „Bafaw”

A15 mbo – manenguba

A15A dialekt północno-wschodni manenguba, włączając nle mbuu i nlaa mboo

A15B dialekt północno-zachodni manenguba, włączając mienge i nswase (Basossi)

A15C dialekt środkowy manenguba, włączając akoose (Bakossi), elung, bafun, bakaka (Ehob mkaa’), babong, mwahed i mwaneka

A151 nkongho – kinkwa, górny mbo

A20 Języki duala

A21 bomboko – mboko, wumboko

A22 kpe – mokwe, bakwiri

A221 bubia – bobe

A23 su – isu, isubu, bimbia

A231 kole

A24 duala

A241 bodiman

A25 oli – ewodi, wuri

A26 pongo

A261 mongo – mungo

A27 limba – mulimba, malimba

A20 – nowe języki:

A20A jo

A30 Języki bubi-benga

A31 bobe – bubi, ediya

A32 batanga

A32A dialekt banoo w Londgi – nohu, noko

A32B dialekt bapoko w Kribi – puku, naka

A32c dialekt batanga w Fifindze

A33a dialekt yasa

A33b dialekt kombe – ngumbi

A34 benga

A 40 Języki basaa

A41/42 Lombi-Bankon

A41 barombi – rombi

A42 abo – bankon

A43a dialekt basaa – mbene, mvele

A43b bakoko – północny kogo

A43c bakoko – południowy kogo

A44 banen – nen, tunen

A441 eling – aling'a

A45 nyo'o – nyokon

A46 mandi – lemande, numaand

A461 bonek – ponek, otomb, tuotomb

A462 yambeta

A50 Języki bafia

A501 hijuk

A51 fa' – fak, lefa, balom

A52 kaalong – nbong, dimbong

A53 kpa – rikpa’, bafia

A54 ngayaba – djanti, tibea

A60 Języki sanaga

A601 ki – tuki

A601A (dawn. A61) dialekt ngoro – tungoro

A601B dialekt cangu – tucangu

A601C dialekt kombe – tukombe

A601D dialekt tsingo – tsinga, tutsingo

A601E dialekt tonjo

A601F (dawn. A64) dialekt cenga – bacenga, tocenga

A601G dialekt mbele – mbere, tumbele

A61 zob. A601

A62 środkowy yambasa

A62A dialekt yangben

A62B dialekt mmala

A62C dialekt elip – libie, nulibie

A621 baca – nubaca

A622 gunu – nugunu

A623 mbule – dumbule

A63 mangisa – mengisa

A64 zob. A601

A65 bati

A70 Języki ewondo-fang (języki yaunde-fang)

A71 eton

A72(a) yaunde – ewondo

A72b dialekt mvele

A72c dialekt bakja – badjia

A72d dialekt yangafek

A73a dialekt bebele

A73b dialekt gbigbil – bebil

A74 bullu-bene

A74a dialekt bulu

A47b dialekt bene

A75 fang – pangwe

A75A dialekt ntumu

A75B dialekt okak

A75C dialekt make

A75D dialekt atsi

A75E dialekt nzaman – zaman

A75F dialekt mveny

A751 południowo-zachodni fang

A70 – nowe języki:

A70A język ewondo populaire – język pidżynowy z A70

A80 Języki maka-njem

A801 gyele – bagyeli, bakola

A802 ukwedjo – ukhwejo

A803 shiwe – oshieba, ossyeba, „Fang Makina”

A81 mvumbo – kwasio, ngumba, magbea

A82 so

A83 makaa – południowy makaa

A83A dialekt bebend

A83B dialekt mbwaanz

A83C dialekt shikunda – sekunda

A831 byep – północny makaa

A832 bekol – kol, bikele

A84 njem – nyem, zimu

A841 bajue – badwee

A842 język koonzime – nzime

A85a dialekt nkonabeeb – konabem

A85b dialekt bekwel – bakwele

A86a dialekt mezime – medjime

A86b dialekt mpompon – mpongmpong, bombo

A86c dialekt mpiemo – mbimu

A87 bomwali – sanghasangha

A90 Języki kaka

A91 kwakum – bakum

A92a dialekt pol

A92b dialekt pomo

A92C dialekt kweso

A93 kako – kaka, yaka

Uwagi

Przypisy