Języki wschodniej Ptasiej Głowy

Języki wschodniej Ptasiej Głowy
Obszar

Indonezja (Papua Zachodnia)

Klasyfikacja genetyczna

języki zachodniopapuaskie (?)

  • języki wschodniej Ptasiej Głowy
Podział

• języki wschodniej Ptasiej Głowy właściwe
(języki meyah-sougb)
• języki hatam-mansim

Występowanie
Ilustracja
Lokalizacja języków wschodniej Ptasiej Głowy w Papui Zachodniej
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode.

Języki wschodniej Ptasiej Głowy (ang. East Bird’s Head languages) – niewielka grupa języków papuaskich używanych w prowincji Papua Zachodnia w Indonezji. Występują we wschodniej części półwyspu Ptasia Głowa[1]. W wąskim ujęciu jest to rodzina obejmująca tylko trzy języki (bez północno-wschodniego fragmentu półwyspu)[1][2].

Do języków wschodniej Ptasiej Głowy (właściwych, in. meyah-sougb) należą: meyah (meax, mansibaber), moskona (meningo), sougb (mantion/manikion). Wszystkie trzy tworzą rodzinę językową, przy czym moskona bywa uznawany za dialekt meyah. Bliski geograficznie język hatam jest odrębny od pozostałych języków regionu (zwykle omawia się go jako izolat); nie potwierdzono, by należał do tej samej grupy genetycznej. Odnotowano również wymierający (bądź wymarły) język mansim (borai), wyraźnie bliski językowi hatam, ale rzadko uwzględniany w klasyfikacjach języków papuaskich[1]. Pewne zbieżności słownikowe sugerują związek między hatam-mansim a meyah i sougb (lecz niekoniecznie natury genetycznej)[3]. G. Reesink (2005, 2009) uznaje hatam-mansim za rodzinę językową odrębną od meyah-sougb[4][5].

Poszczególne odosobnione języki i rodziny Ptasiej Głowy nie są w oczywisty sposób spokrewnione (stwierdzone podobieństwa dają się wytłumaczyć jako cechy arealne)[6]. Pomimo bliskości typologicznej dzielą bardzo niewiele elementów leksyki[7]. Wszystkie z nich wykazują wpływy okolicznych rodzin, a także pobliskich języków austronezyjskich[8]. Języki wschodniej Ptasiej Głowy nie znalazły się w pierwotnej propozycji fyli zachodniopapuaskiej (H.K.J. Cowan)[9], dopiero później (1960) Cowan uznał, że powinny być tu uwzględnione (jako „grupa wschodnia”)[10], ale autor nie dysponował danymi nt. hatam-mansim[11]. C.L. Voorhoeve (1987) również umieścił je pośród języków zachodniopapuaskich (bez hatam)[12], lecz M. Donohue (2008) uważa, że taka ich przynależność jest słabo wykazana[13]. M. Ross (2005) ulokował te języki w ramach rozszerzonej wersji rodziny zachodniopapuaskiej (o charakterze spekulatywnym), postulując bliższy związek z językami sentani oraz burmeso i tause[14].

Języki wschodniej Ptasiej Głowy zostały stosunkowo dobrze udokumentowane, w postaci opisów gramatyki i zbiorów materiałów tekstowych[1].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Holton i Klamer 2018 ↓, s. 580.
  2. ↑ Unterladstetter 2020 ↓, s. 38.
  3. ↑ Reesink 2002 ↓, s. 18–19.
  4. ↑ Reesink 2005 ↓, s. 187, 204.
  5. ↑ Reesink 2009 ↓, s. 1176.
  6. ↑ Holton i Klamer 2018 ↓, s. 626.
  7. ↑ Reesink 1998 ↓, s. 604.
  8. ↑ Reesink 1998 ↓, s. 603, 637.
  9. ↑ Voorhoeve 1994 ↓, s. 74.
  10. ↑ Wurm 1982 ↓, s. 248.
  11. ↑ Voorhoeve 1975 ↓, s. 436.
  12. ↑ Voorhoeve 1987 ↓, s. 717, 725.
  13. ↑ Donohue 2008 ↓, s. 48, 54.
  14. ↑ Ross 2005 ↓, s. 30.

Bibliografia

  • Mark Donohue: Bound pronominals in the West Papuan languages. W: Claire Bowern, Bethwyn Evans, Luisa Miceli (red.): Morphology and Language History: In honour of Harold Koch. Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing, 2008, s. 43–58, seria: Current Issues in Linguistic Theory 298. DOI: 10.1075/cilt.298.06don. ISBN 978-90-272-9096-0. OCLC 277090439. (ang.).
  • Gary Holton, Marian Klamer: The Papuan languages of East Nusantara and the Bird’s Head. W: Bill Palmer (red.): The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018, s. 569–640, seria: The World of Linguistics 4. DOI: 10.1515/9783110295252-005. ISBN 978-3-11-029525-2. OCLC 1041880153. (ang.).
  • Jelle Miedema, Ger Reesink: One Head, Many Faces: New Perspectives on the Bird’s Head Peninsula of New Guinea. Leiden: KITLV Press, 2004, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 219. DOI: 10.1163/9789004454385. ISBN 978-90-67-18229-4. ISBN 978-90-04-45438-5. OCLC 1312159896. [dostęp 2023-02-12]. (ang.).
  • Ger Reesink: West Papuan languages: roots and development. W: Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide, Jack Golson (red.): Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2005, s. 185–218, seria: Pacific Linguistics 572. ISBN 978-0-85883-562-7. OCLC 67292782. [dostęp 2023-02-12]. (ang.).
  • Ger P. Reesink: The Bird‘s Head as Sprachbund. W: Jelle Miedema, Cecilia Odé, Rien A.C. Dam (red.): Perspectives on the Bird‘s Head of Irian Jaya, Indonesia; Proceedings of the Conference, Leiden, 13–17 October 1997. Amsterdam–Atlanta: Rodopi, 1998, s. 603–642. DOI: 10.1163/9789004652644_032. ISBN 978-9-004-65264-4. ISBN 978-9-042-00644-7. OCLC 41025250. (ang.).
  • Ger P. Reesink: The eastern Bird’s Head languages compared. W: Ger P. Reesink (red.): Languages of the eastern Bird’s Head. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2002, s. 1–44, seria: Pacific Linguistics 524. DOI: 10.15144/PL-524.1. ISBN 0-85883-494-4. OCLC 50699329. (ang.).
  • Ger Reesink: West Papuan Languages. W: E. K. Brown, Sarah Ogilvie (red.): Concise Encyclopedia of Languages of the World. Wyd. 1. Amsterdam: Elsevier, 2009, s. 1176–1178. ISBN 978-0-08-087775-4. OCLC 318247422. [dostęp 2023-02-13]. (ang.).
  • Malcolm Ross: Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages. W: Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide, Jack Golson (red.): Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2005, s. 15–66, seria: Pacific Linguistics 572. ISBN 0-85883-562-2. OCLC 67292782. [dostęp 2023-02-12]. (ang.).
  • Volker Unterladstetter: Multi-verb constructions in Eastern Indonesia. Berlin: Language Science Press, 2020, seria: Studies in Diversity Linguistics 28. DOI: 10.5281/zenodo.3546018. ISBN 978-3-96110-216-7. OCLC 1154284367. [dostęp 2023-02-23]. (ang.).
  • Clemens L. Voorhoeve: Central and Western Trans-New Guinea Phylum Languages. W: Stephen A. Wurm (red.): New Guinea area languages and language study, Vol. 1, Papuan languages and the New Guinea linguistic scene. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975, s. 345–460, seria: Pacific Linguistics C-38. DOI: 10.15144/PL-C38.345. ISBN 978-0-85883-131-5. OCLC 2565788. (ang.).
  • Clemens L. Voorhoeve: Worming one’s way through New Guinea: The chase of the peripatetic pronouns. W: Donald L. Laycock, Werner Winter (red.): A world of language: papers presented to Professor S.A. Wurm on his 65th birthday. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1987, s. 709–727, seria: Pacific Linguistics C-100. ISBN 0-85883-357-3. OCLC 17669962. [dostęp 2023-02-12]. (ang.).
  • Clemens L. Voorhoeve: Comparative Linguistics and the West Papuan Phylum. W: E.K.M. Masinambow (red.): Maluku dan Irian Jaya. Jakarta: Lembaga Ekonomi dan Kemasyarakatan Nasional, Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LEKNAS-LIPI), 1994, s. 65–90, seria: Buletin LEKNAS III (1). OCLC 624384764. (ang.).
  • Stephen A. Wurm: Papuan Languages of Oceania. Tübingen: Narr, 1982. ISBN 3-87808-357-2. OCLC 8592292. (ang.).

Linki zewnętrzne

  • East Bird’s Head, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2023-02-13] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-13]  (ang.).
  • East Bird's Head, [w:] Glottolog, Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology [dostęp 2023-02-23]  (ang.).
  • Hatam-Mansim, [w:] Glottolog, Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology [dostęp 2023-02-24]  (ang.).
  • p
  • d
  • e
Języki zachodniej Ptasiej Głowy
Języki północnohalmaherskie
Języki sahu
(język sahu)
Języki galela-loloda
(język północno-
wschodniohalmaherski)
Języki ternate-tidore
(język ternate-tidore)
Inne
Języki yawa (yapen)
(rozszerzona rodzina języków zachodniopapuaskich)
Języki wschodniej Ptasiej Głowy i sentani
(rozszerzona rodzina języków zachodniopapuaskich)
Języki wschodniej Ptasiej Głowy
Języki sentani i demta
Inne
Inne
(nieustalona przynależność)