Jakub Lejkin

Jakub Lejkin
Ilustracja
Jakub Lejkin składający meldunek komendantowi policji żydowskiej Józefowi Szeryńskiemu, maj 1941
Data urodzenia

1906

Data i miejsce śmierci

29 października 1942
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz żydowski w Warszawie (Wola)

Zawód, zajęcie

adwokat

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Grób Jakuba Lejkina (po prawej) i jego córki (po lewej) na cmentarzu żydowskim w Warszawie

Jakub Lejkin (ur. 1906, zm. 29 października 1942 w Warszawie) – polski prawnik, adwokat żydowskiego pochodzenia, zastępca komendanta policji żydowskiej w getcie warszawskim, kolaborant III Rzeszy.

Życiorys

Był bardzo niskiego wzrostu[1]. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, ukończył także szkołę podchorążych rezerwy w Jarocinie[2]. Przed 1940 pracował jako adwokat[3].

Od 1 maja 1942 (po czasowym aresztowaniu przez Niemców nadkomisarza Józefa Szeryńskiego) pełnił obowiązki komendanta policji żydowskiej[3]. Odegrał kluczową rolę podczas wielkiej akcji deportacyjnej do obozu zagłady w Treblince latem 1942. W sierpniu tego roku na polecenie Niemców wydał rozkaz, że każdy policjant żydowski musi doprowadzić na Umschlagplatz pięć osób[4].

29 października 1942 zginął w wyniku egzekucji przeprowadzonej przez Żydowską Organizację Bojową (ŻOB). Został zastrzelony przez Eliasza Różańskiego na ulicy Gęsiej w Warszawie, w drodze powrotnej z komendy do domu – trasa ta wyśledzona została wcześniej przez Emilię Landau i Israela Gutmana. Była to pierwsza egzekucja przeprowadzona przez ŻOB[5].

Jest pochowany w alei głównej cmentarza żydowskiego przy ulicy Okopowej (kwatera 12a, rząd 1, nr 2)[6].

Przypisy

  1. ↑ Michał Grynberg (oprac.): Pamiętniki z getta warszawskiego. Fragmenty i regesty. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 154. ISBN 83-01-08364-6.
  2. ↑ Rafał Żebrowski: Lejkin Jakub. [w:] Delet [on-line]. [dostęp 2024-02-24].
  3. ↑ a b Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 7224. ISBN 978-83-63444-27-3.
  4. ↑ Henryk Makower: Pamiętnik z getta warszawskiego październik 1940–styczeń 1943. Wrocław: Ossolineum, 1987, s. 93. ISBN 83-04-02260-5.
  5. ↑ Martyna Rusianiak-Karwat: Biogramy [w:] Marek Edelman, Nieznane zapiski o getcie warszawskim. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk i Zeszyty Literackie, 2017, s. 181. ISBN 978-83-64091-91-9.
  6. ↑ Grób Jakuba Lejkina w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie

Bibliografia

  • Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 30. ISBN 83-90-66296-5.

Linki zewnętrzne

  • Jakub Lejkin. Getto Warszawskie. [dostęp 2009-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-27)].