Jan Fryderyk Wilhelm Malcz
 Wilhelm Malcz (drzeworyt z 1860 r. wg obrazu J. Simmlera z 1853 - lustrzane odbicie) | |||
| Data i miejsce urodzenia | 30 listopada 1795 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 28 września 1852 | ||
| Zawód, zajęcie | lekarz | ||
| Odznaczenia | |||
  | |||
| |||
| |||
Jan Fryderyk Wilhelm Malcz (ur. 30 listopada 1795 w Warszawie, zm. 28 września 1852 tamże) – polski lekarz, powstaniec listopadowy.
Rodzina
Syn lekarza pochodzącego z Saksonii (Lommatzsch), Konstantego Bogumiła (1767–1809) Malscha (Malcza), oraz córki warszawskiego złotnika Jana Bandaua, Anny Doroty (1775–1811). W roku 1822 ożenił się z Maryanną Julianną Eckelt (1797–1864). Mieli siedmioro dzieci, oraz wychowywali dwie osierocone dziewczynki[1]. Jego brat Karol Filip był znanym artystą złotnikiem i fabrykantem sreber, drugi brat Jan Bogumił Konstanty, znanym prawnikiem.
Życiorys
Studiował w Liceum Warszawskim, potem medycynę w Warszawie. Doktorat uzyskał w 1818 w Berlinie, a później doskonalił się w Berlinie, Wiedniu, Paryżu, Londynie oraz we Włoszech. Po trzyletniej podróży po Europie (Niemcy, Francja, Włochy i Austria) w roku 1821 powrócił do Warszawy.
W 1828 został naczelnym lekarzem szpitala św. Rocha w Warszawie i był nim aż do śmierci. Od 1828 roku był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, jednym z założycieli i wiceprezesem Towarzystwa Dobroczynności, a także założycielem i redaktorem pisma „Pamiętnik Lekarski Warszawski”.
Ok. 1827 za posag żony nabył jednopiętrowy dom nr hip. 1339 przy ul. Świętokrzyskiej k. Nowego Światu. W tym domu mieszkał i przyjmował chorych aż do swej śmierci. Wysokie przychody z praktyki lekarskiej pozwoliły mu w roku 1829 zakupić kamienicę przy Krakowskim Przedmieściu nr 372, która od tego czasu była nazywana domem Malcza. W 1836 nabył kamienicę nr 2690b przy ul. Bednarskiej. W roku 1841 kupił majątek Mniszew, który uprzemysłowił – z jego inicjatywy powstały tu gorzelnia, cukrownia, fabryka serów. W latach 1832–1840 dzierżawił pałacyk w Ursynowie, który był jego letnim domem. W 1843 kupił po zmarłym bracie Bogumile dom nr 736 przy ulicy Leszno[2].
Do przyjaciół doktora Malcza należeli Józef Elsner, Kazimierz Brodziński i dr Ferdynand Dworzaczek.
W latach 1834–1852 pełnił funkcję Prezesa Kolegium Kościelnego ewangelicko-augsburskiej parafii Świętej Trójcy w Warszawie.
Leczył bezpłatnie ubogich (przede wszystkim w Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych), często wspierając ich finansowo. Prowadził badania nad cholerą, która nawiedzała Warszawę. Obstając przy swoich poglądach w czasie epidemii cholery sprzeciwiał się antycholerycznym metodom i zaleceniom kierującego z powodzeniem wojskową kadrą lekarską gen. Karola Kaczkowskiego[3]. Za przepisy skutecznego[potrzebny przypis] leczenia tej choroby w Indiach otrzymał podziękowanie od królowej Wiktorii. Malcz pierwszy wprowadził polskie nazwy takich chorób zakaźnych, jak dur, ospa, szkarlatyna i odra.
W czasie powstania listopadowego Malcz został naczelnym lekarzem Gwardii Narodowej miasta Warszawy. Za zasługi w powstaniu odznaczony został w 1831 Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari.
W 1840 roku przyznano mu Order św. Anny III klasy. W 1850 uzyskał szlachectwo Królestwa Polskiego.
W czasie epidemii cholery w 1852 roku pospieszył z pomocą chorym, przy czym sam zachorował i zmarł 28 września tego roku. Prawdziwą przyczyną był rak wątroby. Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie w alei 9 nr 41. Na grobowcu Malcza znajduje się marmurowe popiersie, którego autorem jest J. Tatarkiewicz.
Bibliografia
- Eugeniusz Szulc: Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie : zmarli i ich rodziny. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1989. ISBN 83-06-01606-8.
- Teresa Ostrowska: Jan Fryderyk Wilhelm Malcz (Malsch). Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2019-07-15]. (pol.).
Przypisy
- ↑ Tadeusz W. Świątek, Rafał Chwiszczuk: Warszawski ruch społecznikowski. Warszawa: Fundacja Cultus, 2010, s. 102-103. ISBN 978-83-62679-00-3.
- ↑ Anon., Dr Wilhelm Malcz, Wieniec: Pismo zbiorowe ofiarowane Stanisławowi Jachowiczowi, t. III, Warszawa, 1858.
- ↑ Maria J.M.J. Turos Maria J.M.J., Karol Kaczkowski (1787–1867) — generał sztabu Wojska Polskiego, lekarz-epidemiolog, innowator, nauczyciel, „Przegląd Epidemiologiczny” (74(4)), 2020, s. 734, DOI: 10.32394/pe.74.64 .
Linki zewnętrzne
- Tygodnik Ilustrowany 1860 nr 30 (21 kwietnia 1860), s. 261–262, Wilhelm Malcz.
- Publikacje Jana Fryderyka Wilhelma Malcza w bibliotece Polona.
