Jerzy Klus

Jerzy Klus (ur. 13 października 1839 w Goleszowie, zm. 17 marca 1917 w Cieszynie) – polski muzyk, organista, nauczyciel, oraz leksykograf, twórca słownika polsko-niemieckiego^[1] [2] .

Życiorys

Urodził się w Goleszowie na Śląsku Cieszyńskim ze związku ogrodnika Jerzego oraz Zuzanny z Żarłoków. Miał dwóch synów, którzy również byli nauczycielami w Wiedniu.

W 1859 roku ukończył przygotowawczą szkołę nauczycielską w Cieszynie, po której podjął pracę nauczyciela szkoły ewangelickiej w rodzinnej miejscowości. Następnie pełnił tę funkcję także w innych, sąsiednich wsiach: sześć lat w Godziszowie oraz tyle samo w szkole ewangelickiej w Błędowicach. W tej ostatniej był także organistą w tamtejszym ewangelickim zborze^[1] [3] .

Wraz z Janem Śliwką był współzałożycielem działającego na Śląsku Cieszyńskim Towarzystwa Nauczycieli Ewangelickich. W 1873 przeprowadził się do Cieszyna gdzie objął stanowisko nauczyciela ewangelickiej szkoły ludowej, a równocześnie został organistą zboru cieszyńskiego. Obie funkcje pełnił do 1899 roku, kiedy to przeszedł na emeryturę. Zmarł w Cieszynie w 1917 roku w trakcie trwania I wojny światowej^[2] .

Działalność muzyczna i literacka

Opracował oraz własnym nakładem wydał wiele melodii i pieśni polskich. Opracował m.in.:

• Melodyje pieśni kościelnych używanych w zborach ewangelickich na Szląsku z nutami - dwa wydania Cieszyn 1866 oraz 1886. Zbiór melodi religijnych do kancjonału pt. „Kancyonał czyli śpiewnik dla chrześcian ewangielickich” napisanego i wydanego w 1866 roku przez ks. Jerzego Heczkę, których używano w liturgii zborów ewangelickich na Śląsku Cieszyńskim. Zawierały jednogłosowe melodie dla 169 pieśni polskich i 16 niemieckich, a także 8 pieśni dla chórów kościelnych. Wśród pieśni znalazły się utwory takich twórców, jak Christoph Willibald Gluck, Hans Georg Nägeli, Ludwig van Beethoven^[4] [2] .
• Melodyje chorałów (tzw. „Choralnik Klusa”)- wydany dwukrotnie własnym nakładem; po raz pierwszy w 1886 roku w Cieszynie choralik dla użytku organistów przy nabożeństwach.
• Polsko-niemiecki i niemiecko-polski słownik do użytku szkolnego i podręcznego według nowej pisowni (Cieszyn 1892) – słownik polsko-niemiecki, który doczekał się licznych wydań. Do roku 1915 ukazało się ich jedenaście. Kolejne wydania ukazywały się później w firmie wydawniczej J. Lorentza w Trzebiczu na Morawach^[2] .

Przypisy

Bibliografia

• Praca zbiorowa: Polski Słownik Biograficzny Tom 13, hasło „Klus, Jerzy”. Wrocław: Ossolineum, 1968, s. 31.
• Kalendarz Ewangelicki, Czeski Cieszyn 1963, 72–74) .
• JanJ. Michejda JanJ., „Strażnica Ewangeliczna” nr 14/5, Cieszyn 1956, s. 203–207 .
• Jan Kubisz: „Pamiętnik starego nauczyciela”. Cieszyn: 1928, s. 43.
• JanJ. Kubisz JanJ., „Gwiazdka Cieszyńska” nr 24, Cieszyn 1917, s. 4 .

Linki zewnętrzne

• Publikacje Jerzego Klusa w bibliotece Polona
• Marek Pilch, "Czym jest chorał protestancki?" (Plik PDF)