Jezda do Moskwy

Jezda do Moskwy
Ilustracja
Wyd. 1583
Autor

Jan Kochanowski

Typ utworu

hodoeporikon

Wydanie oryginalne
Język

polski

Data wydania

1583

Wydawca

Drukarnia Łazarzowa

Teksty w Wikiźródłach

Jezda do Moskwy, właśc. Jezda do Moskwy, i posługi z młodych lat, aż i przez wszystek czas przeszłej wojny z Moskiewskim, ojczyźnie swej i Panom swym czynione, [...] Krisztopha Radziwiła ...[1] – panegiryk o funkcjach wychowawczych i upamiętniających Jana Kochanowskiego, opublikowany w 1583 roku w Drukarni Łazarzowej, a napisany prawdopodobnie rok wcześniej[1], poświęcony dokonaniom wojennym Krzysztofa Radziwiłła w walce z Rosją w 1581.

Historia

Jezda do Moskwy powstawała prawdopodobnie w pośpiechu (być może z powodu nalegań Radziwiłła, który domagał się szybkiego druku utworu[2]) lub została niedopracowana z innych przyczyn (np. kłopotów zdrowotnych lub rodzinnych)[2]; świadczą o tym liczne nierówne fragmenty oraz rymy asonansowe, które nie były normalnie stosowane przez Kochanowskiego[3] (według Wiktora Weintrauba asonanse te mogły nie wynikać z pospiesznego tworzenia utworu, a być elementem specyficznej, niemożliwej do zrozumienia współcześnie stylizacji[4]).

Treść

Utwór rozpoczyna się rozbudowaną metaforą, zestawiającą Krzysztofa Radziwiłła, naśladującego dzielność ojca, z młodym orłem, obserwującym polowania i ataki swojego ojca. Następnie zawiera zarys charakteru i wcześniejszych dokonań bohatera oraz relację z jego czynów wojennych w Rosji[5]. Relacja ta jest rzeczowa, utwór nie zawiera elementów cudownych i nadprzyrodzonych, jest bliska rzeczowym relacjom kronikarskim – wynika to z faktu, że zamiarem Kochanowskiego nie było stworzenie eposu, a utworu opisującego wydarzenia współczesne w konwencji hodoeporikonu – poematu podróżniczego[6].

Jezda do Moskwy pisana jest w sposób nietypowy dla Kochanowskiego – oprócz wymienionych wcześniej rymów asonansowych, wynikających prawdopodobnie z niedopracowania utworu, występuje też w niej rozbicie jednego wyrazu przez klauzulę i rym – Ruszywszy się z Koło-/mnej, położyłeś wojsko. Sotow zowią Sioło... Eksperyment ten mógł być próbą naśladowania strof stosowanych przez Pindara, jednak nie był już przez Kochanowskiego stosowany w późniejszej twórczości, być może ponieważ uznał on, że nie jest to rozwiązanie, które nadawałoby się do polskiego wiersza[2].

Wydania

Jezda do Moskwy została w 1617 roku opublikowana w innej redakcji pt. Wtargnienie do Moskwy Krzysztofa Radziwiłła.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Pelc 2001 ↓, s. 132.
  2. ↑ a b c Pelc 2001 ↓, s. 608.
  3. ↑ Pelc 2001 ↓, s. 577.
  4. ↑ Pelc 2001 ↓, s. 578.
  5. ↑ Pelc 2001 ↓, s. 312, 576.
  6. ↑ Pelc 2001 ↓, s. 576.

Bibliografia

  • Roman Krzywy: Sztuka wyborów i dar inwencji. Studium o strukturze gatunkowej poematów Jana Kochanowskiego.. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2008. ISBN 978-83-61552-12-3.
  • Janusz Pelc: Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej. Warszawa: ydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13133-0.

Linki zewnętrzne

  • Jezda do Moskwy (wyd. 1583) w bibliotece Polona