Jochanan Bader

Jochanan Bader

‏יוחנן בדר‎

Data i miejsce urodzenia	19 sierpnia 1901 Kraków, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	16 czerwca 1994 Ramat Gan
Poseł do Knesetu
Okres	od 14 grudnia 1949 do 13 czerwca 1977
Przynależność polityczna	Herut, Gahal, Likud
Multimedia w Wikimedia Commons

Jochanan Bader, Jan Bader (hebr.: יוחנן בדר, ang.: Yohanan Bader, ur. 19 sierpnia 1901 w Krakowie, zm. 16 czerwca 1994 w Ramat Ganie) – polski i izraelski prawnik, dziennikarz i polityk, w latach 1949–1977 poseł do Knesetu z list ugrupowań prawicowych Herutu, Gahalu i Likudu. Doktor nauk prawnych, współautor metody Badera-Ofera – stosowanej od 1973 do podziału mandatów pomiędzy izraelskim partiami wyborczymi, które przekroczyły próg wyborczy.

Życiorys

Urodził się 9 sierpnia 1901 w Krakowie^[1], należącym wówczas do Austro-Węgier jako Jan Bader^[2].

W Polsce

Uczęszczał do krakowskiego państwowego gimnazjum, a następnie, w niepodległej już Polsce podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, zakończone uzyskaniem doktoratu^[1].

Od młodości działał w organizacjach syjonistycznych – był członkiem młodzieżowej organizacji Ha-Szomer Ha-Cair oraz Powszechnego Żydowskiego Związku Robotniczego na Litwie, w Polsce i Rosji (Bund). Od 1925 związany z nurtem rewizjonistycznego syjonizmu – przystąpił do Unii Syjonistów Rewizjonistów Ze’ewa Żabotyńskiego^[1]. Pracował jako prawnik, był także autorem tekstów, redaktorem^[1], a przez pewien czas również redaktorem naczelnym polskojęzycznego tygodnika „Trybuna Narodowa”. Organ rewizjonizmu syjonistycznego wydawanego w Krakowie, Warszawie i Lwowie przez Unię Syjonistów Rewizjonistów Małopolski Zachodniej i Śląska (Brit ha-Cohar)^[2]. Po odłączeniu się rewizjonistów od Organizacji Syjonistycznej i stworzeniu Nowej Organizacji Syjonistycznej został jednym z liderów partii obok Józefa Szofmana i Ja’akowa Kohena^[3].

II wojna światowa

Po wybuchu drugiej wojny światowej uciekł na wschód Polski i znalazł się na terenach zajętych przez Związek Radziecki. W 1940 został aresztowany i skazany na katorgę – trafił do łagru na północy ZSRR. W wyniku wejścia w życie układu Sikorski-Majski i ogłoszeniu amnestii dla obywateli polskich został zwolniony, a w sierpniu 1942 dołączył do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR generała Władysława Andersa. Wraz z Armią Andersa opuścił Związek Radziecki i przez Iran i Irak dotarł w grudniu 1943 do Palestyny, gdzie, jak wielu innych Żydów, opuścił polskie wojsko. Natychmiast przyłączył się do powstałej z inspiracji Żabotyńskiego organizacji paramilitarnej Irgun^[1], którą dowodził w tym czasie Ja’akow Meridor^[4]. W 1945 został aresztowany przez władze brytyjskie i umieszczony w obozie na wzgórzu Latrun, gdzie pozostawał uwięziony do maja 1948^[1].

W Izraelu

Po wyjściu na wolność, w niepodległym już Izraelu, wraz z innymi członkami Irgunu i przedstawicielami nurtu rewizjonistycznego syjonizmu założył ruch Herut (pol. Wolność)^[1], którego przewodniczącym został Menachem Begin^[5][6]. Został także redaktorem naczelnym gazety „Cherut”, publikował również w innych pismach – „Hajom” (pol. Dziś) czy „Ma’ariw”^[1].

W pierwszych wyborach parlamentarnych w Izraelu w 1949 z sukcesem kandydował z listy Herutu do izraelskiego parlamentu. W pierwszym Knesecie zasiadał w komisjach regulaminowej, konstytucyjnej oraz finansów. W wyborach w 1951 ponownie został wybrany posłem. W drugim Knesecie był członkiem komisji: konstytucyjnej, prawa i sprawiedliwości, spraw zagranicznych i obrony, finansów oraz interpelacji. W 1955 uzyskał reelekcję. W Knesecie trzeciej kadencji zasiadał w komisjach konstytucyjnej, prawa i sprawiedliwości, finansów oraz budownictwa. W latach 1957–1977 był rzecznikiem gospodarczym Herutu, a następnie Gahalu i Likudu. W wyborach w 1959 po raz czwarty zdobył mandat poselski, a w czwartym Knesecie zasiadał w komisjach finansów, budownictwa oraz spraw zagranicznych i obrony. W 1961 uzyskał reelekcję^[1]. W piątej kadencji Knesetu doszło do połączenia Herutu i Partii Liberalnej w Blok Herutu i Liberałów, zwany w skrócie Gahal^[7]. Bader był członkiem komisji finansów oraz spraw zagranicznych i obrony. W wyborach w 1965 startując z listy Gahalu kolejny raz zdobył mandat poselski, a w szóstym Knesecie zasiadał w komisji finansów. Z sukcesem kandydował także w wyborach w 1969, a w Knesecie siódmej kadencji zasiadał w komisjach spraw gospodarczych, finansów, interpelacji^[1]. Wraz z Awrahamem Oferem z Koalicji Pracy opracował metodę podziału mandatów pomiędzy izraelskimi partiami wyborczymi, które przekroczyły próg wyborczy. Była to lokalna wariacja metody D’Hondta, która weszła w życie od wyborów w 1973. Od nazwisk twórców nazywana jest metodą Badera-Ofera^[8][9].

Przed wyborami w 1973 doszło do połączenia Gahalu i La’am (czyli sojuszu Wolnego Centrum, Listy Państwowej i pozaparlamentarnego Ruchu na rzecz Wielkiego Izraela) i powstania Likudu^[10]. Jochanan Bader po raz ósmy znalazł się w Knesecie, pozostał rzecznikiem gospodarczym ruchu, a w ósmym Knesecie kierował komisją kontroli państwowej i był członkiem komisji finansów. Nie kandydował w kolejnych wyborach^[1], w których Likud odniósł sukces i po raz pierwszy w historii Izraela doszedł do władzy^[11].

Podczas swojej kariery politycznej był także członkiem rady doradczej Banku Izraela^[11]. W 1979 opublikował w języku hebrajskim książkę „Kneset i ja”^[1]. Zmarł 16 czerwca 1994 w Izraelu^[11], w Ramat Ganie^[12].

Życie prywatne

Był żonaty i miał dwoje dzieci^[12].

Upamiętnienie

Jego imieniem nazwane są ulice w Ramat Ganie^[13] i Beer Szewie^[14].

Przypisy