Josef Gočár

Data i miejsce urodzenia

13 marca 1880
Semín

Data i miejsce śmierci

10 września 1945
Jiczyn

Narodowość

czeska

Alma mater

Wyższa Szkoła Rzemiosła Artystycznego w Pradze

Praca

Styl

kubizm
modernizm

Multimedia w Wikimedia Commons

Josef Gočár (ur. 13 marca 1880 w Seminie, zm. 10 września 1945 w Jičínie) – czeski architekt i urbanista. Jego najważniejsze dzieła związane były z czeskim kubizmem, rondokubizmem i modernizmem. Miał ogromny wpływ na przebudowę wielu czeskich miast (np. Hradec Králové).

Życiorys

Urodził się w rodzinie piwowarskiego słodownika. W 1891 rodzina przeprowadziła się do Lázně Bohdaneč. Od roku 1892 studiował w Pardubicach, a od 1903 w Wyższej Szkole Rzemiosła Artystycznego w Pradze, w atelier Jana Kotěry.

Wczesne realizacje

Od 1905 zaczął projektować pierwsze dzieła, m.in. domy ze sgraffitami w Hradcu Králové. Po ukończeniu studiów usamodzielnił się. W latach 1909–1910 zrealizował pierwsze większe projekty: schody kościoła Panny Marii w Hradcu Králové (beton), dom towarowy Wenke w Jaromierzu i żelbetonową wieżę wodną w miejscowości Lázně Bohdaneč. W latach 1909–1910 powstała także znacząca budowla w Pardubicach – zespół młynów automatycznych Winternitza, w malowniczym miejscu, na prawym brzegu rzeki Chrudimki. Ten zespół architektoniczny istnieje do dziś i stanowi ważną dominantę w panoramie miasta.

Kubizm

W następnych latach artysta stworzył najwybitniejsze dzieła swojego okresu kubistycznego – Dom Pod Czarną Matką Bożą w Pradze oraz Dom Zdrojowy – Gočárův Pavilon w Lázně Bohdaneč. W latach 1916–1919 służył w armii. W latach 20. XX wieku zaczął się czas rondokubizmu (czechosłowackiej odmiany modernizmu). W latach 1921–1923 była realizowana na tych zasadach budowa Legiobanku w Pradze (Na Poříčí), a wcześniej budynków obsługi lotniska Kbely.

Urbanistyka – Hradec Králové

Na początku lat 20. XX w. architekt podjął intensywne działania na terenie Hradca Králové – tutaj Gočár opracował ogólny plan miasta, uregulował nabrzeża, postawił gmachy szkolne Gimnazjum J.K. Tyla i przemodelował centrum miasta (dziś Ulrichovo náměstí). Plany zakładały także budowę wewnętrznego ringu komunikacyjnego z promienistymi ulicami, rozchodzącymi się z centrum oraz klinami zieleni (podobne rozwiązanie zastosowano w międzywojennym Poznaniu pod kierownictwem prof. Adama Wodziczki). W roku 1924 został mianowany profesorem na Akademii Wzornictwa Przemysłowego w Pradze. Do 1932 był rektorem tej uczelni.

Funkcjonalizm

W latach 1927–1928 przebiegały prace przy kościele św. Wacława w Pradze (Vršovice – plac Svatopluka Čecha) – jednej z najważniejszych budowli czeskiego funkcjonalizmu. Potem nadszedł okres konstruktywizmu. Gočár nadal pracował nad przebudową Hradca Králové. W latach 1927–1932 był realizowany budynek Zarządu Kolei Państwowych – potężna żelbetowa konstrukcja. Prace w mieście zostały uwieńczone budową Powiatowego Urzędu Skarbowego w latach 1931–1936. Do tego okresu twórczości należy też budowa Grandhotelu – Domu Powiatowego w Pardubicach (1927–1931). Wielofunkcyjny, 4-piętrowy, funkcjonalistyczny pałac, zajmujący większą część zachodniej strony obecnego pl. Republiki, miał dużą liczbę sal, kawiarni, barów, pokoi hotelowych, biur, a także kino. W końcu XX w. obiekt został przebudowany na Dom Handlowy.