Kanaryna
 Canarina canariensis | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | astrowce | ||
| Rodzina | dzwonkowate | ||
| Rodzaj | kanaryna | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Canarina Linnaeus Mant. 148 ('Canaria'), [588]. Oct 1771[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| C. campanula L., nom. illeg. = C. canariensis (L.) W. Vatke[3] | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| |||
Kanaryna[5] (Canarina L.) – rodzaj roślin z rodziny dzwonkowatych. Obejmuje trzy gatunki[6][7][8]. Współczesny zasięg rodzaju jest rozerwany – jeden gatunek C. canariensis rośnie na Wyspach Kanaryjskich, a pozostałe dwa w górach wschodniej Afryki od Etiopii po Tanzanię[8] i Malawi[9]. Taka przerwa w zasięgu jest dowodem na panowanie w przeszłości zupełnie odmiennego klimatu i roślinności w pustynnej obecnie Afryce Północnej. Rośliny te rosną w cienistych i wilgotnych lasach oraz w zaroślach z wrzoścem drzewiastym, często w towarzystwie orlicy i jeżyn[8]. Rosną w ziemi i jako epifity[9]. Kwiaty zapylane są przez duże pszczoły i ptaki[8] (w Afryce wschodniej są to nektarniki, których jednak brak na Wyspach Kanaryjskich, ale tam kwiaty odwiedzają ptaki owadożerne[6], głównie sikory[8]).
C. canariensis jest gatunkiem uprawianym w krajach o łagodnym klimacie. Walorem są efektowne, duże kwiaty w kolorze żółtopomarańczowym z czerwonobrązowymi żyłkami[8]. Wszystkie gatunki mają chętnie spożywane, jadalne owoce[10].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny o tęgim korzeniu palowym i nagich[9], pnących lub zwisających pędach osiągających do 2 m długości[8]. Zawierają sok mleczny[9].
- Liście
- Naprzeciwległe lub wyrastające po trzy w okółkach, ogonkowe[9][8]. Blaszka naga, niebieskozielona, na brzegu zwykle płytko ząbkowana[8].
- Kwiaty
- Zwisające, okazałe, nieco mięsiste[8] wyrastają na szczycie pędu lub na szczycie jednego z jego rozwidleń[9]. Kielich składa się z 6 wolnych działek, bez łatek między nimi[8]. Działki mogą być wzniesione, rozpostarte lub odgięte[9]. Korona żółta, pomarańczowa do czerwonej z ciemniejszymi żyłkami, tworzona jest przez 6 płatków, zrośniętych w dzwonkowaty kształt o wolnych i zaostrzonych końcach[8]. Pręcików jest 6, ich nitki są owłosione i rozrośnięte u nasady dla zatrzymywania nektaru[8]. Zalążnia jest dolna, sześciokomorowa, z licznymi zalążkami. Pojedyncza szyjka słupka jest zwieńczona 6 zagiętymi łatkami znamion[8].
- Owoce
- Mięsiste jagody z trwałym kielichem, zawierające liczne nasiona[8][10][9].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj w obrębie rodziny dzwonkowatych Campanulaceae klasyfikowany jest do podrodziny Campanuloideae[4].
- Wykaz gatunków[7]
- Canarina abyssinica Engl.
- Canarina canariensis (L.) Vatke
- Canarina eminii Asch. & Schweinf.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-07-14] (ang.).
- ↑ a b c d Canarina. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-14].
- ↑ a b Genus: Canarina L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-14].
- ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900. (pol.).
- ↑ a b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 157, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b Canarina. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-07-14].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 331. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c d e f g h Canarina L.. [w:] Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-07-14].
- ↑ a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 302. ISBN 83-7079-779-2.
