Kanianka lnowa

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

psiankowce

Rodzina

powojowate

Rodzaj

kanianka

Gatunek

kanianka lnowa

Nazwa systematyczna

Cuscuta epilinum Weihe
C. M. F. von Boenninghausen, Prodr. fl. monast. westphal. 75. 1824 Mar (Arch. Apothek. Nord. Deutsch. 8:50-51. 1824 Jul)^[3]

Synonimy

Cuscuta densiflora Soy.-Will.

Multimedia w Wikimedia Commons

Kanianka lnowa (Cuscuta epilinum Weihe) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny powojowatych (Convolvulaceae). Jest pasożytem całkowitym lnu. Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego. W polskiej florze jest archeofitem. Niegdyś była rośliną dość pospolitą w uprawach lnu, obecnie w Polsce jest rośliną wymarłą.

Morfologia

Łodyga: Pojedyncza lub rozgałęziona, nitkowata (0,5 - 0,8 mm grubości), dorasta do długości do 1 m. Zielonożółta lub różowa.
Kwiaty: Drobne, zielonożółte, siedzące, zebrane w kuliste, gęste kłębiki o średnicy 10–15 mm. Ich korona ma rurkę rozdętą, niemal kulistą i zaostrzone ząbki płatków, w gardzieli występują osklepki przylegające do rurki korony. Osklepki mają półokrągły lub podługowaty kształt, nie są podzielone, lecz tylko ząbkowane i wyrastają poniżej nasady pręcików. Słupek dwukrotny. Długość szyjki słupka wraz ze znamieniem mniejsza od długości zalążni. Znamiona słupka prawie równe grubością szyjce, wydłużone, nitkowate. Roślina samopylna lub owadopylna.
Owoce: Kuliste torebki z otwierającym się wieczkiem. Nasiona okrągłe, pojedyncze lub podwójne. Nasiona w stanie suchym nie tracą zdolności kiełkowania przez 13 lat.

Biologia

Roślina trująca
Cykl życiowy

Z nasion po wykiełkowaniu powstaje nitkowata siewka, która zapuszcza do ziemi korzeń służący jej do pobierania wody i soli mineralnych. Nitkowaty pęd rosnąc zatacza koła. Rośnie szybko (do 2,5 cm na dobę). Wytwarza się na nim strefa haustorialna. Rosnący pęd nie przeprowadza fotosyntezy, lecz korzysta ze zgromadzonych w nasieniu substancji zapasowych. Siewki dorastają do długości 8 cm i przy braku rośliny żywicielskiej mogą żyć do 20 dni, a następnie giną. Jeśli napotka na pędy rośliny żywicielskiej, zapuszcza do nich ssawki (haustorium). Jeśli napotkają się dwa pędy kanianki, często pasożytują na sobie wzajemnie. Po zapuszczeniu ssawek do rośliny żywicielskiej korzeń obumiera i kanianka prowadzi całkowicie pasożytniczy tryb życia, czerpiąc od rośliny żywicielskiej wszystkie potrzebne jej składniki - substancje organiczne i wodę wraz z solami mineralnymi.

Ekologia

Występuje w uprawach lnu, jako chwast. Nasiona roznoszone są przez owady (zoochoria), oraz przez wodę (hydrochoria). Gatunek charakterystyczny związku Lolio-Linion i zespołu Spergulo-Lolietum remoti^[4].

Roślina introdukowana do flory Ameryki Północnej, gdzie uznana jest za szkodliwy chwast^[5].

Zagrożenia

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[6] w grupie gatunków wymarłych i zaginionych w naturze (kategoria zagrożenia: Ex). W wydaniu z 2016 roku posiada kategorię RE (wymarły na obszarze Polski).^[7]. W Polskiej czerwonej księdze roślin otrzymała kategorię EX^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
↑ Taxon: Cuscuta epilinum Weihe. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-04-29]. (ang.).
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ Federal noxious weed list. [w:] Plant Protection and Quarantine. 2006 [on-line]. USDA Animal and Plant Health Inspection Service, 24 maja 2006. (ang.).
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

Bibliografia

Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
Henryk Różański: Biologia parazytofitów, czyli roślin pasożytniczych.
Flora Europaea - Cuscuta. Royal Botanic Garden Edinburgh. [dostęp 2008-04-26]. (ang.).

Identyfikatory zewnętrzne (takson):