Kmieć

Kmieć (łac. cmetos, cmetones[1], kmetho) – w czasach nowożytnych pojęcie to oznaczało zamożnego gospodarza – używane potocznie jako synonim chłopa[2][3].

Dawne znaczenia

W XI-XII wieku słowo to oznaczało dostojników książęcych[3], możnych.

W XIV i XV wieku słowo to oznaczało zamożnych chłopów, którzy mieli własne indywidualne gospodarstwa o powierzchni przynajmniej 1 łana[3] ziemi; w zamian za co musieli płacić panu feudalnemu czynsz lub wykonywać prace rolne na jego ziemi. Początkowo 1 dzień, a w końcu nawet 10 dni w miesiącu[4]. W 1767 r. na wsi śląskiej kmiecie stanowili 36%, zagrodnicy 49% i chałupnicy 15%[5].

Etymologia

Pochodzenie słowa nie jest ustalone, spotyka się następujące hipotezy:

  • Zdaniem Jana Karola Kochanowskiego słowo „kmieć” pochodzi od greckiego wieś, mieszkaniec wsi[6] (w: „Szkice i drobiazgi historyczne”).
  • Zdaniem Franciszka Sławskiego słowo „kmieć” pochodzi od łacińskiego comes, w dopełniaczu comitis, oznaczające towarzysza, zwłaszcza panującego albo wodza; osobę należącą do orszaku panującego.
  • Zdaniem Andrzeja Bańkowskiego słowo „kmieć” ma pochodzenie irańskie[7].

Zobacz też

Zobacz w Wikiźródłach hasło Kmieć w Encyklopedii staropolskiej
  • Komornik
  • Parobek

Przypisy

  1. ↑ MarcinM. Kromer MarcinM., Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego, s. 64., 1853 .
  2. ↑ „Słownik Języka Polskiego”, Tom 2., PWN, Warszawa, 1978-1993, nadzór: prof. dr Mieczysław Szymczak.
  3. ↑ a b c Encyklopedia popularna, PWN & Świat Książki, Warszawa 1998.
  4. ↑ Antoni Mączak. Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku. Warszawa 1981, T. 2, s. 34.
  5. ↑ Krzysztof Groniowski. Uwłaszczenie chłopów w Polsce. Warszawa 1976, s. 37.
  6. ↑ „Szkice i drobiazgi historyczne”, Jan Karol Kochanowski, Warszawa, 1908.
  7. ↑ A. Bańkowski „Słownik etymologiczny języka polskiego”, t.1 A–K

Linki zewnętrzne

  • Folwark szlachecki i chłopi w Polsce XVI wieku. cpx.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-03)].