Kościół św. Trójcy w Klecku

Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Klecku

Kościół w Klecku, zdjęcie z lat ok. 1910-1920

Państwo

ZSRR

Republika związkowa

Białoruska SRR

Miejscowość

Kleck

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

Trójcy Przenajświętszej

Historia

Data zakończenia budowy	1450
Data poświęcenia	1607

Aktualne przeznaczenie	niewielki fragment narożnika
Data zniszczenia	1950

Dane świątyni

Architekt	Jan Maria Bernardoni

Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej (farny) w Klecku – zabytek renesansu z silnymi cechami gotyku w mieście Kleck, zniszczony w latach 50. XX wieku z polecenia władz radzieckich.

Historia

Klecki kościół parafialny pw. Trójcy Przenajświętszej, murowany z cegieł, był wyprowadzony z fundamentów około 1450 roku kosztem Andrzeja Mostwiłowicza, obywatela nowogródzkiego, a dokończony dzięki ofierze złożonej przez królową Bonę, żonę Zygmunta I Starego, ówczesną kolatorkę tego probostwa. W końcu lat 50. XVI wieku został przekształcony przez Mikołaja Radziwiłła Czarnego w kościół kalwiński. W latach 1560–1562 w świątyni ministrem był Szymon Budny. W drugiej połowie XVI wieku został przebudowany, prawdopodobnie według projektu Jana Marii Bernardoniego. Albrycht Stanisław Radziwiłł odebrał kościół kalwinom i przekazał go katolikom osadzając na nim Marcina z Klecka. W 1607 roku został ponownie poświęcony. 7 stycznia 1652 roku Michał Karol Radziwiłł nadał świątyni fundusz wieczysty.

W 1810 roku Józef Mikołaj Radziwiłł rozpoczął jego gruntowny remont po pożarze. Kościół został wtedy pokryty nowym dachem. Budynek ucierpiał podczas I wojny światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku, kiedy zniszczony został pociskiem artyleryjskim dzwon na wieży kościoła. Został on ponownie przelany w 1937 przez ludwisarnię Braci Felczyńskich w Kałuszu. W tym samym czasie parafianie dokupili 3 mniejsze dzwony.

Świątynia została zburzona przez artylerię Armii Czerwonej w 1944 roku podczas zdobywania miasta. W latach 50. XX wieku zabytek został z polecenia władz radzieckich wysadzony w powietrze. Do dnia dzisiejszego zachował się niewielki fragment narożnika.

Architektura

Nie wiadomo dokładnie, czy pierwszy kościół w Klecku był murowany, czy drewniany. Murowana świątynia z XVI wieku zbudowana została w przejściowym, gotycko-renesansowym stylu. Jednak zarówno plan, jak i wygląd zewnętrzny kościoła świadczą o popularności w architekturze Wielkiego Księstwa Litewskiego nadal sztuki gotyckiej, pomimo upowszechnienia się już w Rzeczypospolitej architektury renesansowej.

Opis kościoła

Kościół był zbudowany na planie równoległoboku z jedną wieżą, wznoszącą się nad szczytem; ściana frontowa (fronton) ozdobiona była statuą Jezusa Nazareńskiego. We wnętrzu świątyni mieściło się siedem ołtarzy. Wielki ołtarz był snycerską rzeźbą polakierowaną na czarno, a w nim umieszczony był obraz przedstawiający Trójcę Przenajświętszą; obraz ten był okryty metalową szatą. W bocznych ołtarzach o podobnej strukturze znajdowały się obrazy: św. Mikołaja, św. Anny, Marii Panny ozdobiony srebrną szatą (słynący łaskami), Ukrzyżowanego Chrystusa oraz św. Tadeusza Apostoła. Na chórze znajdowały się organy o jedenastu głosach, ozdobione rzeźbą i malowidłami. Zakrystia była bogato zaopatrzona w srebro i inne sprzęty kościelne.

Źródło: Na podstawie wizytacji ks. Mariana Roztworowskiego S.T.D. z Kongregacji Benedyktynów Cystersko-Kartuzkiej, Prezydent Generalny, Wizytator.

Zobacz też

Lista zabytków historii i architektury na Białorusi zniszczonych przez władze ZSRR

Bibliografia

Ignacy Borejko Chodźko: Diecezja Mińska około 1830 roku – struktury parafialne. Opracował: Marcin Radwan. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 1998, s. 34-37, 45-48. ISBN 83-85854-41-X.
Kleck. W: Józefat Żyskar: Nasze Kościoły. T. II: Diecezja Mińska. Cz. 18: Dekanat Słucki. s. 311-313. [dostęp 2020-04-25].