Kościół i klasztor oo. franciszkanów w Gródku Jagiellońskim
 | |||||||||
| Państwo |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||||
| Miejscowość | Gródek | ||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |||||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||||||
| 49,785°N 23,644°E/49,785500 23,643944 | |||||||||
| |||||||||
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny oraz klasztor oo. Franciszkanów w Gródku Jagiellońskim[1], obecnie klasztor studytów w Gródku – kompleks budynków obejmujący kościół i klasztor należący obecnie do greckokatolickiego zgromadzenia studytów, mieszczący się w Gródku w obwodzie lwowskim.
Historia
Istnienie klasztoru w tym miejscu zostało odnotowane po raz pierwszy w II poł. XIV w. jako jeden z pięciu klasztorów wikarii ruskiej[1]. W 1389 król Władysław II Jagiełło nadał miastu prawo magdeburskie, zastępując prawo ruskie[2]. Formalnie klasztor został ufundowany przez Jagiełłę w 1429[3][1].
W 1592 murowany kościół franciszkanów został konsekrowany przez arcybiskupa Jana Dymitra Solikowskiego. Z kolei z 1717 pochodzi wiadomość świadcząca o tym, że klasztor był wówczas nadal drewniany. Murowany budynek powstał później, ale jeszcze w XVIII w.[1] Po likwidacji klasztoru w 1782 przez władze austriackie klasztornicy przenieśli się do Horyńca na Roztoczu. W budynku kościoła zorganizowano magazyny wojskowe, a w budynku klasztoru koszary. Podobną funkcję budynki pełniły w okresie międzywojennym[3] (wówczas klasztor pełnił rolę koszarów Wojska Polskiego)[1] i później do lat 80. XX w.[3] (jako koszary armii sowieckiej)[1]. Po opuszczeniu przez wojsko budynki popadły w ruinę[3].
W 1996 opracowano projekt odbudowy[2] mający na celu przystosowanie pozostałości budynków na cerkiew i klasztor studytów[1]. Roboty budowlane miały miejsce w latach 1997–2002. Projekt był inspirowany architekturą staroruską oraz cerkwią w Perejasławiu[2].
Opis
Kościół i klasztor mieszą się na terenie dawnego zamku, na skraju skarpy[1]. Kościół jest budowlą jednonawową, ma wydłużone, półkoliście zamknięte prezbiterium[3] oraz kruchtę na rzucie kwadratu[1]. Pod kościołem znajdują się krypty[3]. Forma budynku cechuje się bardzo dużą prostotą. Właściwie jedynym elementem dekoracyjnym są malowidła[1] przedstawiające św. Franciszka i św. Antoniego[3] znajdujące się we wnękach na zewnętrznej ścianie apsydy[1]. Budynek klasztoru składa się z czterech skrzydeł otaczających prostokątny wirydarz. Zarówno kościół, jak i klasztor był w swojej historii wielokrotnie przebudowywany. Zmieniano m.in. układ otworów czy pomieszczeń[1].
W kościele było pochowane serce króla Władysława Jagiełły, który zmarł w tym mieście[3].
Przypisy
Bibliografia
- JanJ. Ostrowski JanJ., Dawny kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii i Klasztor oo. Franciszkanów w Gródku Jagiellońskim, [w:] JanJ. Ostrowski (red.), Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Część I. Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. Tom 8, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 2000, ISBN 83-85739-77-7 .
- GrzegorzG. Rąkowski GrzegorzG., Przewodnik po Ukrainie Zachodniej. Część III. Ziemia lwowska, Pruszków: Oficyna Wydawnicza Rewasz, 2007, ISBN 978-83-89188-66-3 .
- MykołaM. Rybenczuk MykołaM., Симетрія архітектури, Lwów: Видавництво «Сполом», 2011, ISBN 978-966-665-570-0 .
