Kocimiętka naga
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | jasnotowce | ||
| Rodzina | jasnotowate | ||
| Rodzaj | kocimiętka | ||
| Gatunek | kocimiętka naga | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Nepeta nuda L. Sp. Pl.: 570 (1753)[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Kocimiętka naga, kocimiętka pannońska (Nepeta nuda L.) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Rośnie w południowej i środkowej Europie oraz zachodniej i środkowej Azji[3]. W Polsce występuje tylko na południu – w Karpatach, na południu województwa opolskiego, na Wyżynie Śląskiej i Lubelskiej, w dolinie Wisły w okolicach Sandomierza i Puław[4].
Morfologia
- Łodyga
- Wyprostowana, sztywna, naga lub bardzo słabo owłosiona, o wysokości 50–120 cm i średnicy 3–5 mm.
- Liście
- Podłużnie jajowate lub eliptyczne do lancetowatych o długości 3,8–6,5 cm, szerokości 1,8–2,5 cm. Rzadko owłosione lub nagie.
- Kwiaty
- Zebrane w liczne kwiatostany, szczytowe wiechy o rozmiarach 3–8,5 × 2,5 cm. Korona kwiatu purpurowa o rurce prostopadle uciętej. Środkowa łatka dolnej wargi jest karbowana, pręciki bardzo szeroko rozchylone na boki.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do września. Siedlisko: suche zbocza, przydroża, zarośla, Pączki zimujące tego gatunku znajdują się do 25 cm nad ziemią (chamefit zielny), lub na poziomie ziemi. Liczba chromosomów 2n=18.
Zmienność
Gatunek zróżnicowany na cztery podgatunki[3]:
- Nepeta nuda subsp. albiflora (Boiss.) Gams – występuje od Macedonii do Libanu
- Nepeta nuda subsp. glandulifera Hub.-Mor. & P.H.Davis – rośnie w Turcji
- Nepeta nuda subsp. lydiae P.H.Davis – występuje w Turcji
- Nepeta nuda subsp. nuda (≡ Nepeta pannonica L.) – rośnie w całym zasięgu gatunku
Zagrożenia
Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[5] w grupie gatunków rzadkich, potencjalnie zagrożonych (kategoria zagrożenia R). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię EN (zagrożony)[6].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ a b c Nepeta nuda L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-05] .
- ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 370, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Bibliografia
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- Flora of China: Nepeta nuda. Vol. 17 Page 116. [dostęp 2008-02-02].
