Komórka eukariotyczna
 | Ten artykuł od 2024-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Komórka eukariotyczna – komórka mająca przynajmniej na pewnym etapie rozwoju jądro komórkowe ograniczone otoczką jądrową, zawierające DNA z histonami upakowane w chromosomy (eucyty mają zazwyczaj tylko jedno jądro, choć np. komórki mięśniowe czy megakariocyty mają wiele jąder, orzęski mają dwa różne jądra: mikro- i makronukleus, zaś czerwone krwinki ssaków i człony rurek sitowych roślin tracą w trakcie rozwoju jądra).
Inną cechą odróżniającą komórki eukariotyczne od prokariotycznych (bakterie, archeony) jest wysoce skomplikowana struktura wewnętrzna. Eukarionty mają bowiem cytoszkielet, skomplikowany system organelli błonowych (retikulum endoplazmatyczne, aparat Golgiego itd.) i organelli półautonomicznych (mitochondria, chloroplasty). Komórki eukariotyczne mogą być samodzielnymi organizmami, tworzyć kolonie lub agregaty wielokomórkowe.
Podział
Komórki eukariotyczne dzielą się zwykle mitotycznie lub mejotycznie. Różnorodność struktur i funkcji jaką mogą pełnić eucyty jest nie do opisania. Białe i czerwone krwinki, włókna mięśniowe, neurony, plemniki i jaja, parzydełka, czopki i pręciki w siatkówce, włoski parzące pokrzywy, sklereidy, włośniki korzeni, uredospory, pantofelki, zarodźce to wszystko komórki eukariotyczne.
Powstanie
Proces powstania komórki eukariotycznej tłumaczy teoria endosymbiotyczna, która zakłada, że przebiegał on w następujących etapach:
- system błon wewnętrznych komórki eukariotycznej i cytoszkielet pojawiły się u odległych przodków beztlenowych cudzożywnych komórek, zapewniając im zdolność pochłaniania stałych cząsteczek pokarmowych;
- komórki tej preeukariotycznej linii stały się zdolne do konsumowania i trawienia innych prokariontów, co dało im przewagę nad pozostałymi organizmami;
- niektórym „pożartym” komórkom prokariotycznym udało się przetrwać; weszły w symbiozę z niegdysiejszym drapieżcą; ponieważ wewnętrzny symbiont umożliwiał efektywniejsze zdobywanie energii, preeukariont mógł się szybciej rozmnażać;
- symbioza między bakterią tlenową a beztlenowym preeukariontem była stabilizowana przez wzajemną wymianę; premitochondria dostarczały ATP, powstającego przy wykorzystaniu tlenu, a gospodarz udzielał im substratów pokarmowych w przystępnej formie oraz zapewniał fizyczną ochronę;
- geny, zapewniające niezależność, zostały utracone przez symbiotyczne prokarionty, a inne, zaangażowane w proces oddychania, zostały przeniesione do jądra komórkowego gospodarza; prokarionty przekształciły się więc w mitochondria o bardzo zredukowanym genomie; chloroplasty powstały z organizmów przypominających sinice w procesie podobnym do tego, który doprowadził do powstania mitochondriów;
- efektem szeregu następnych procesów ewolucyjnych jest dzisiejsza różnorodność i specjalizacja komórek, której przykładem są komórki roślinne i zwierzęce.
Powiązania
Z pojęciem komórki eukariotycznej wiąże się pojęcie „energidy”. Energida to według niemieckiego botanika Juliusza Sachsa najmniejsza jednostka życia, składająca się z jednego jądra komórkowego i obsługującej go cytoplazmy. Zgodnie z tą koncepcją organizm jednokomórkowy i jednojądrowy zarazem np. euglena to monoenergida; organizm jednokomórkowy wielojądrowy o równocennych jądrach np. opalina to polienergida zaś orzęsek z dymorfizmem jądrowym to hiperenergida. W myśl tej teorii komórki eukariotyczne są agregatami różnego rodzaju energid.
